मुंबई : जैवविविधतेने समृद्ध असलेल्या आरेच्या जंगलात काही दिवसांपूर्वी शाही ससाण्याचे दर्शन घडले. यामुळे पक्षीप्रेमी तसेच पर्यावरणतज्ज्ञांमध्ये उत्सुकता निर्माण झाली आहे. दरम्यान, भारतीय उपखंडात आढळणारा शाही ससाणा हा शिकारी पक्षी असून, आरेच्या जंगलात तो दिसणे ही आश्चर्यकारक बाब आहे.
काही दिवसांपूर्वी वन्यजीव छायाचित्रकार महेश यादव यांनी शाही ससाण्याला आपल्या कॅमेऱ्यात कैद केले असून, हा ससाणा काही वेळ आरे वसाहतीतील तबेल्याच्या शेडवर बसला होता आणि नंतर त्याने भरारी घेतली. आरे परिसरातील वन्यप्राणी संवर्धनासाठी ही एक सकारात्मक नोंद ठरते, असे पक्षी निरीक्षकांचे म्हणणे आहे. दरम्यान, शाही ससाणा हा जगातील सर्वात वेगवान पक्षी मानला जातो. त्याचे मुळ खाद्य लहान पक्षी असते. वाढत्या शहरीकरणाचा त्याच्या अधिवासावर मोठा परिणाम झाला असून, मुंबईसारख्या महानगरात त्याचे दर्शन झाले हे जैवविविधतेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. यापूर्वीही शाही ससाण्याच्या नोंदी झाल्या आहेत.
निसर्ग संवर्धनाचे महत्त्व अधोरेखित
ही घटना आरे जंगलातील जैवविविधतेचे आणि संरक्षित वनक्षेत्राचे महत्त्व पुन्हा एकदा अधोरेखीत करते. अशा दुर्मिळ जीवांचे अस्तित्व टिकवण्यासाठी आरेसारख्या हिरवळीच्या क्षेत्राचे संवर्धन आवश्यक आहे, असे मत पक्षी निरीक्षकांनी व्यक्त केले.
शाही ससाण्याविषयी…
शाही ससाणा हा पेरेग्रीन फाल्कन या प्रजातीची एक उपप्रजाती असून तो विशेषतः भारतीय उपखंडात आढळतो. हा पक्षी अत्यंत वेगवान शिकारी पक्षी म्हणून ओळखला जातो. त्याच्या शरीराची लांबी सुमारे ३८ ते ४५ सें.मी. आहे. पंखांची रुंदी ९० ते ११० सें.मी. असून त्याची पाठ काळसर निळसर रंगाची असते. तसेच छातीवर फिकट तपकिरी आडव्या पट्ट्या असतात. त्याच्या उड्डाणाचा वेग ३०० किमी प्रतीतास किंवा त्यापेक्षा जास्त असतो. त्याचा नैसर्गिक अधिवास डोंगराळ भाग, उंच कड्यावर, तसेच नदी आणि खाडी परिसरात असतो. याचबरोबर शहरी अधिवासात तो उंच इमारतीवर बसलेला दिसतो. विशेषतः मुंबईसारख्या ठिकाणी कबूतर, चिमण्या असे लहान पक्षी त्यांचा मुख्य आहार आहेत. हवेत भरारी घेत शिकार करणे हे याचे वैशिष्ट्य आहे. त्याच्या शिकारीच्या पद्धीतीमुळे तो ‘हवाई गनर’ म्हणूनही ओळखला जातो.
