मुंबई : मुंबई महानगरपालिकेने घातक कचऱ्याचे संकलन करून विल्हेवाट लावण्याची सेवा १ मेपासून सुरू केली असून मुंबईतील विविध गृहनिर्माण संस्था, निवासी संकुल, श्रृंगार केंद्र (ब्यूटी पार्लर), महिला वसतिगृह, शैक्षणिक संस्था आदी तब्बल १७४८ आस्थापनांनी यासाठी नोंदणी केली आहे. यामध्ये १०३७ गृहनिर्माण सोसायट्या, ६०६ श्रृंगार केंद्र, ८० शैक्षणिक संस्था, २५ महिला वसतिगृहांचा समावेश आहे.
मुंबईत दररोज सुमारे सात हजार ते आठ हजार मेट्रोक टन कचरा निर्माण होतो. त्यामध्ये सुमारे ७० ते ८० टन वैयक्तिक स्वच्छतेशी संबंधित कचऱ्याचा म्हणजेच सॅनेटरी पॅड्स, डायपर्स, मुदत संपलेली औषधे इत्यादींचा समावेश असतो. मुंबई महापालिकेच्या पातळीवर या कचऱ्याला ‘घरगुती सॅनिटरी आणि विशेष काळजीयोग्य कचरा’ असे संबोधिण्यात येते. हा कचरा गोळा करण्यासाठी आतापर्यंत कोणतीही स्वतंत्र व्यवस्था नव्हती. त्यामुळे मुंबईतील रहिवासी सरसकट सर्वच कचरा एकत्रच कचरापेटीत टाकत होते. त्यामुळे त्याचे विलगीकरण करणे अवघड होते. या घातक कचऱ्याच्या संकलनासाठी मुंबई महानगरपालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागाने १ मेपासून सेवा कार्यान्वित केली आहे. त्यासाठी संबंधित आस्थापनांना रितसर नोंदणी करण्याचे आवाहन मुंबई महापालिका प्रशासनाने केले होते.
नोंदणीची प्रक्रिया २२ एप्रिल २०२५ पासून कार्यान्वित करण्यात आली होती. आतापर्यंत मुंबईतील १७४८ संस्थांनी नोंदणी केली आहे. त्यात १०३७ गृहनिर्माण सोसायट्या, ६०६ श्रृंगार केंद्र, ८० शैक्षणिक संस्था, २५ महिला वसतिगृहांचा समावेश आहे.
नोंदणी केलेल्या आस्थापनांकडून हा कचरा गोळा करण्याचे आदेश संबंधितांना देण्यात आले आहेत. गोळा करण्यात येणाऱ्या या कचऱ्यावर सहा प्लाझ्मा इन्सिनरेशन प्लान्टमध्ये प्रक्रिया करण्यात येणार आहे, अशी माहिती उपायुक्त किरण दिघावकर यांनी दिली
नोंदणी कशी करायची ?
गृहनिर्माण संस्था, निवासी संकुले, श्रृंगार केंद्र (ब्यूटी पार्लर), महिला वसतिगृहे व शैक्षणिक संस्था आदी आस्थापनांना या सेवेचा लाभ घेता येईल. सेवेचा लाभ घेण्यासाठी https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc6zR8XHoOzXRNanCCdj4oKtS27Iu7vuaXBANiCGoKCfUCn5g/viewform या लिंकवर जाऊन नोंदणी करावी. तथापि, मुंबईतील नोंदणीकृत आस्थापनांना व्हॉट्स ॲप, तसेच अन्य माध्यमातून क्यूआर कोड पाठविण्यात येत आहे. सदर, क्यूआर कोड स्कॅन करूनही नोंदणीची प्रक्रिया पूर्ण करण्यात येईल, अशी माहिती किरण दिघावकर यांनी दिली.
घातक कचऱ्यामध्ये याचा समावेश
प्रामुख्याने वापरलेले सॅनिटरी नॅपकिन्स, डायपर्स, टॅम्पॉन्स, निरोध आणि इतर स्वच्छतासंबंधित बाबींचा, तसेच शरीर पुसण्यासाठी वापरलेले विविध द्रवांनी दुषित कापूस, बँडेजेस (जसे की लघवी, रक्त, लाळ, पू, विष्ठा, नखांनी दूषित झालेले), कालबाह्य औषधे (इंजेक्शन, सुई, रेझर ब्लेड्स) आणि श्रृंगार केंद्रामध्ये (ब्यूटी पार्लर) निर्माण होणारा कचरा (वॅक्सिंग स्ट्रिप्स, पीपीई) आदींचा समावेश असतो. हा अत्यंत घातक कचरा असला तरी अनेक वेळा त्याकडे दुर्लक्ष केले जाते आणि सामान्य घरगुती कचऱ्यातच तो टाकला जातो. त्यामुळे, कचरा संकलित करणाऱ्या स्वच्छता कर्मचाऱ्यांच्या आरोग्यास गंभीर धोका निर्माण होतो. त्यावर प्रक्रिया करणे अवघड होते.
