स्वातंत्र्यदिनी “सह्याद्री”च्या रक्षणासाठी बेल्जियन शेफर्ड जातीचे श्वानपथक दाखल

या प्रशिक्षणाकरिता “ट्राफिक इंडिया” मार्फत ‘बेल्जियन शेफर्ड’ जातीचे श्वान उपलब्ध करून देण्यात आले होते. २८ आठवड्यांचे खडतर प्रशिक्षण घेऊन ‘बेल्जियन शेफर्ड’ जातीचे श्वान – “बेल्जी” त्यांच्या डॉग हॅन्डलर हे कोल्हापूर वनवृत्तातील प्रादेशिक व वन्यजीव विभाग, कोल्हापूर येथे वन आणि वन्यजीव यांच्या संरक्षणासाठी सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पात आज १५ ऑगस्ट २०२५ पासून सेवा बजावण्यास सज्ज झाले आहेत.

ट्रॅफिक ही वनस्पती आणि प्राण्यांचे व्यापार यांच्यावर देखरेख करणारी आघाडीची अशासकीय जागतिक अशासकीय संस्था आहे. जी वन्यप्राणी , वनस्पती व्यापार करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. ट्रॅफिक (TRAFFIC) ट्रेड रेकॉर्ड अनालिसिस ऑफ फ्लोरा फौना इन कॉमर्स हा वर्ल्ड वाईड फंड फॉर नेचर (WWF) आणि इंटरनॅशनल युनियन फॉर कन्झर्वेशन ऑफ नेचर (IUCN) यांचा संयुक्त कार्यक्रम आहे.

बेल्जियन शेफर्ड जातीचे श्वानाची भूमिका…

बेल्जियन शेफर्ड जातीचे श्वान , भारतात वन्यजीव संरक्षण आणि कायद्याची अंमलबजावणी करण्यासाठी, शिकार विरोधी प्रयत्नांमध्ये भूमिका बजावण्यासाठी वाढत्या प्रमाणात वापरले जात आहेत. त्यांची बुद्धिमत्ता, चपळता आणि मजबूत कार्यनीती त्यांना ट्रॅकिंग, अवैध वस्तू, शिकारी शोधणे कामांसाठी योग्य बनवते. व्याघ्र प्रकल्पांमध्ये तैनात केले आहे, जेणेकरून ते शिकार विरोधी कारवाईत मदत करतील, वृक्षतोड आणि संरक्षित प्राण्यांची तस्करी यासारख्या बेकायदेशीर गुन्हे शोध घेतील आणि गुन्हेगारीच्या घटनांच्या तपासात मदत करतील. त्यांच्या तीव्र वास घेण्याच्या क्षमतेमुळे त्यांना ड्रग्ज, स्फोटके आणि वन्यजीव प्रतिबंधित वस्तूंसह विविध प्रकारच्या वस्तू शोधता येतात, ज्यामुळे ते विविध सुरक्षा ऑपरेशन्समध्ये मौल्यवान भूमिका बजावतात.

एनटीसीडी काय आहे?

राष्ट्रीय कुत्र्यांसाठी प्रशिक्षण केंद्र (एनटीसीडी) ही भारतातील एक प्रमुख संस्था आहे जी विविध कायदा अंमलबजावणी आणि सुरक्षा एजन्सींना कुत्रे आणि त्यांच्या हाताळकांना प्रशिक्षण देण्यावर लक्ष केंद्रित करते. ही संस्था भारत सरकारच्या गृह मंत्रालयाच्या अंतर्गत येणाऱ्या इंडो तिबेटीयन सीमा सुरक्षा दल चा एक भाग आहे.

देशभरातील आठ राज्यांमधून (अरुणाचल प्रदेश, छत्तीसगड, राजस्थान, तेलंगाना, मध्य प्रदेश, बिहार, झारखंड आणि महाराष्ट्र) एकूण १४ श्वान या प्रशिक्षणात ट्राफिक इंडिया मार्फत देण्यात आले होते. प्रशिक्षणादरम्यान घेण्यात आलेल्या श्वान प्रात्यक्षिक व लेखी परीक्षेत आठ राज्यांमधून सारिका जाधव व श्वान बेल्जी यांनी प्रथम क्रमांक मिळवला.

सह्याद्री व्याघ्रप्रकल्प संचालक म्हणतात…

“सह्याद्री व्याघ्र राखीवातून सारिका जाधव यांनी ‘Dog Handler’ म्हणून राष्ट्रीय पातळीवर प्रथम क्रमांक पटकावणे ही आमच्यासाठी अभिमानाची बाब आहे. ‘Traffic India – WWF’ च्या माध्यमातून मिळालेल्या ‘Belgian Shepherd’ जातीच्या श्वानाचे प्रशिक्षण पूर्ण होऊन आता ते कोल्हापूर विभागात कार्यरत झाले आहे. हे प्रशिक्षित श्वान वन व वन्यजीव संरक्षणात, विशेषतः अवैध वन्यजीव व्यापार रोखणे, शिकार प्रकरणांचा तपास व शोधमोहीम अशा कामांत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावेल. अशा अत्याधुनिक व प्रशिक्षित साधनसंपत्तीमुळे आमच्या विभागाची कार्यक्षमता आणि गती निश्चितच वाढेल.” तुषार चव्हाण, क्षेत्र संचालक, सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्प