नागपूर : बाबा महाकालच्या नगरी असलेल्या उज्जैनमध्ये दोन वर्षांपूर्वी रावण दहनावर बंदी घालण्याची मागणी करण्यात आली. महाकालेश्वर मंदिराचे पुजारी आणि अखिल भारतीय युवा ब्राह्मण समाजाचे राष्ट्रीय अध्यक्ष मुकेश शर्मा यांनी दोन वर्षांपूर्वी मुख्यमंत्री डॉ. मोहन यादव यांना पत्र लिहून ही मागणी केली होती. दरवर्षी रावण दहन केल्याने लाखो ब्राह्मणांचा अपमान होतो असे त्यांचे म्हणणे होते.
ज्येष्ठ साहित्यिक व अभ्यासक डॉ. प्रमोद मुनघाटे यांनी रावण दहनाला नेमका कोणकोणत्या राज्यात आणि कसाकसा विरोध झाला, याविषयी माहिती दिली. देशभरात विजयादशमी उत्साहात साजरी केली जाते. मात्र, मध्यप्रदेशात दोन वर्षांपूर्वी एक वेगळीच मागणी करण्यात आली. विजयादशमीला रावण दहन करण्याच्या परंपरेवर बंदी घालण्याची मागणी करण्यात आली. तसे पत्रदेखील मुख्यमंत्री डॉ. मोहन यादव यांना लिहिण्यात आले.
आजच्या काळात, गुन्हेगारांचे पुतळे जाळले पाहिजेत. आई आणि मुलींना छळणाऱ्या आणि त्यांची हत्या करणाऱ्यांचे पुतळे जाळले पाहिजेत. रावणाने सीतेचे अपहरण केले असले तरी, त्याने कोणतेही गुन्हेगारी कृत्य केले नाही. त्याने तिला पूर्ण काळजीने अशोक वाटिकेत ठेवले. यावरून रावणाचे ज्ञान दिसून येते. विजयादशी हा सण भगवान रामाने लंकेचा राजा रावणाचा वध केल्याचे स्मरण करून साजरा केला जातो. लोक सामान्यतः या दिवशी रावणाचा पुतळा जाळून विजय साजरा करतात. मात्र, भारतात अशी काही ठिकाणे आहेत जिथे या परंपरेच्या विरुद्ध, रावण दहन केले जात नाही.
उत्तर प्रदेश
उत्तर प्रदेशातील बिसरख गावात रावणाला वाईटाचे प्रतीक मानले जात नाही, तर तो एक महान ब्राह्मण आणि पूर्वज मानला जातो. असे म्हटले जाते की हे रावणाचे जन्मस्थान आहे, जिथे तो विश्रवा ऋषींचा मुलगा होता. म्हणून, दसऱ्याला येथे रावण जाळला जात नाही, तर त्याच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी प्रार्थना केली जाते.
मध्यप्रदेश
मध्यप्रदेशातील मंदसौरमध्ये, रावणाची पत्नी मंदोदरीचे माहेरघर मानले जात असल्याने, रावणाचा पुतळा जाळला जात नाही. येथील लोक रावणाला त्यांचा जावई मानतात आणि दसऱ्याला त्याची पूजा करून श्रद्धांजली वाहतात.
राजस्थान
राजस्थानातील मंदोरे गावात दसरा वेगळ्या पद्धतीने साजरा केला जातो. स्थानिक मान्यतेनुसार, हे ठिकाण मंदोदरीच्या वडिलांची राजधानी होती आणि येथेच रावणाने तिच्याशी लग्न केले होते. या कारणास्तव, येथे रावणाला जावयाचा दर्जा दिला जातो आणि आदर म्हणून, रावण जाळला जात नाही.
कर्नाटक
कर्नाटकची राजधानी बेंगळुरूमध्ये, काही समुदाय रावणाची पूजा करतात. ते त्याला शिवभक्त, विद्वान आणि एक महान सम्राट मानतात. म्हणून, दसऱ्याला येथे रावण जाळला जात नाही, तर त्याऐवजी त्याच्या ज्ञानाचा आणि भक्तीचा सन्मान केला जातो.
महाराष्ट्र
महाराष्ट्रातील गडचिरोली जिल्ह्यातील गोंड जमाती रावणाला आपला पूर्वज मानतात. त्यांचा असा विश्वास आहे की रावणाला चुकीच्या पद्धतीने खलनायक म्हणून चित्रित करण्यात आले आहे. म्हणून, ते दसऱ्याला रावणाचे दहन करत नाहीत, उलट त्याची अभिमानाने पूजा करतात.
