рдЖрдзреАрдЪ рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓реЗ рдкреБрдгреЗ рдЖрдгрдЦреА рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХреЗрд╡рдвреА рдпрд╛рддрд╛рдпрд╛рдд рдХрд░рд╛рд╡реА рд▓рд╛рдЧрддреЗ рдЖрд╣реЗ, рд╣реЗ рдЧреЗрд▓реНрдпрд╛ рдЖрдгрд┐ рдЪрд╛рд▓реВ рдЖрдард╡рдбреЯрд╛рддреАрд▓ рд╡реЗрдЧрд╡рд╛рди рдШрдбрд╛рдореЛрдбреАрдВрд╡рд░реВрди рд╕реНрдкрд╖реНрдЯ рдЭрд╛рд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХ рдЖрдгрд┐ рдорд╣рд╛рдкрд╛рд▓рд┐рдХрд╛ рдЖрдпреБрдХреНрдд рдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рд╕реБрд░реВ рдЭрд╛рд▓реЗрд▓реА рд╣реА рд░рд╕реНрд╕реАрдЦреЗрдЪ рдЖрдгрдЦреАрд╣реА рдХрд╛рд╣реА рдХрд╛рд│ рдЪрд╛рд▓реВ рд░рд╛рд╣рдгрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ. рджреЗрд╢рд╛рддреАрд▓ рдкрд╣рд┐рд▓реНрдпрд╛ рд╢рдВрднрд░ рд╢рд╣рд░рд╛рдд рдкреБрдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдХреНрд░рдорд╛рдВрдХ рд▓рд╛рдЧреЗрдкрд░реНрдпрдВрдд рдЖрдгрд┐ рдирдВрддрд░ рд╣реЗ рд╢рд╣рд░ рд╕реБрдзрд╛рд░реЗрдкрд░реНрдпрдВрдд рд╣реА рд▓рдврд╛рдИ рд╕реБрд░реВрдЪ рд░рд╛рд╣реАрд▓. рдкреНрд░рд╢реНрди рдЖрд╣реЗ рддреЛ рдЖрдпреБрдХреНрдд рдЖрдгрд┐ рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХ рдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛рддреАрд▓ рд╡рд╛рджрд╛рдЪрд╛. рдпрд╛ рджреЛрдШрд╛рдВрдирд╛рд╣реА рд╣реЗ рд╢рд╣рд░ рд╕реБрдзрд╛рд░рд╛рдпрдЪреЗ рдЖрд╣реЗ рдЖрдгрд┐ рдпрд╛рдмрджреНрджрд▓ рд╢рдВрдХрд╛ рдШреНрдпрд╛рдпрдЪреА рдирд╛рд╣реА рдЕрд╕реЗ рдард░рд╡рд▓реЗ, рддрд░реАрд╣реА рдкреНрд░рддреНрдпрдХреНрд╖рд╛рдд рдЬреНрдпрд╛ рдЙрдкрд╕реВрдЪрдирд╛рдВрд╕рд╣ рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рд╕рд┐рдЯреАрдЪрд╛ рдкреНрд░рд╕реНрддрд╛рд╡ рдордВрдЬреВрд░ рдЭрд╛рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ, рддреЛ рдкрд╛рд╣рддрд╛ рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░ рдХрдВрдкрдиреА рд╕реНрдерд╛рдкрдгреНрдпрд╛рд╕ рдЕрд╕рд▓реЗрд▓рд╛ рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдЪрд╛ рд╡рд┐рд░реЛрдз рдЕрдирд╛рдХрд▓рдиреАрдп рдЖрд╣реЗ. рд▓реЛрдХрд╢рд╛рд╣реА рдореНрд╣рдгреВрди рд╕рд░реНрд╡ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░ рд▓реЛрдХрдкреНрд░рддрд┐рдирд┐рдзреАрдВрдХрдбреЗрдЪ рдЕрд╕рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡реЗрдд, рдкрд░рдВрддреБ рддреНрдпрд╛ рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░рд╛рддреВрди рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рд╣реЛрдгрд╛рд░рд╛ рднреНрд░рд╖реНрдЯрд╛рдЪрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдЙрдиреНрдорд╛рдж рдпрд╛рдВрдирд╛ рд░реЛрдЦрдгрд╛рд░реА рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛ рд╕рдзреНрдпрд╛ рдирд╛рд╣реА. рдмреАрдЖрд░рдЯреА рдпреЛрдЬрдиреЗрд╕рд╛рдареА рдкреАрдПрдордкреА рд╣реА рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░ рдХрдВрдкрдиреА рд╕реНрдерд╛рдкрди рдХрд░реВ рджреЗрдгрд╛рд▒реНрдпрд╛рдВрдиреА рдЖрддрд╛ рдЕрд╢рд╛ рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░ рд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдереЗрд╕ рд╡рд┐рд░реЛрдз рдХрд░рдгреЗ рд╡реЗрдбреЗрдкрдгрд╛рдЪреЗрдЪ рдореНрд╣рдЯрд▓реЗ рдкрд╛рд╣рд┐рдЬреЗ. рдкреБрдгреНрдпрд╛рддреАрд▓ рдореЗрдЯреНрд░реЛ рдкреНрд░рдХрд▓реНрдкрд╛рддрд╣реА рдЕрд╢реАрдЪ рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░ рдХрдВрдкрдиреА рд╕реНрдерд╛рдкрди рдХрд░рдгреЗ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рдард░рд▓реЗ. рддреЗрд╡реНрд╣рд╛рд╣реА рдЖрдкрд▓реНрдпрд╛ рдирд╛рддреЗрд╡рд╛рдЗрдХрд╛рдВрдирд╛ рдореЗрдЯреНрд░реЛрддреВрди рдЬрд╛рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдореЛрдлрдд рдкрд╛рд╕ рдорд┐рд│рдгреНрдпрд╛рдЪреАрдЪ рдЪрд┐рдВрддрд╛ рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдирд╛ рд╡рд╛рдЯрдд рд╣реЛрддреА. рд╣рдЬрд╛рд░реЛ рдХреЛрдЯреА рд░реБрдкрдпреЗ рдЦрд░реНрдЪ рд╣реЛрдгрд╛рд░ рдореНрд╣рдЯрд▓реНрдпрд╛рд╡рд░ рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХрд╛рд▓рд╛рдЪ рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╡рд┐рдирд┐рдпреЛрдЧрд╛рд╡рд░ рдирд┐рдпрдВрддреНрд░рдг рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рдд рд░рд╕ рдЕрд╕рдгрд╛рд░, рд╣реЗ рд╕реНрд╡рд╛рднрд╛рд╡рд┐рдХ рдЕрд╕рд▓реЗ, рддрд░реАрд╣реА рд▓реЛрдХрдкреНрд░рддрд┐рдирд┐рдзреАрдВрдЪреЗ рдЖрдЬрд╡рд░рдЪреЗ рд╡рд░реНрддрди рдкрд╛рд╣рддрд╛, рддреНрдпрд╛рдд рдлрд╛рд░ рдореЛрдареЗ рдзреЛрдХреЗ рд╕рдВрднрд╡рддрд╛рдд.
рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рдкреБрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕реНрдерд╛рдкрди рдХрд░рд╛рдпрдЪреНрдпрд╛ рдХрдВрдкрдиреАрдЪреНрдпрд╛ рдЕрдзреНрдпрдХреНрд╖рдкрджреА рд╡рд┐рднрд╛рдЧреАрдп рдЖрдпреБрдХреНрддрд╛рдВрдРрд╡рдЬреА рдорд╣рд╛рдкреМрд░ рдЕрд╕рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡реЗрдд, рдЕрд╕реЗ рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдирд╛ рд╡рд╛рдЯрддреЗ. рдЕрд╕реЗ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдиреЗ рдорд┐рд│рд╛рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдкреИрд╢рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдпреЛрдЧреНрдп рд╡рд┐рдирд┐рдпреЛрдЧрд╛рдЪреА рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░реА рдорд╣рд╛рдкреМрд░ рдШреЗрдгреНрдпрд╛рд╕ рддрдпрд╛рд░ рдЖрд╣реЗрдд рдХрд╛рдп, рд╣реЗрд╣реА рдЬрд╛рд╣реАрд░ рд╡реНрд╣рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡реЗ. рдЕрдзрд┐рдХрд╛рд░рд╛рдВрдмрд░реЛрдмрд░ рдЬрдмрд╛рдмрджрд╛рд░реА рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рддрдпрд╛рд░реА рд▓реЛрдХрдкреНрд░рддрд┐рдирд┐рдзреА рдХрдзреАрд╣реА рджрд╛рдЦрд╡реАрдд рдирд╛рд╣реАрдд, рдЕрд╕рд╛ рдЖрдЬрд╡рд░рдЪрд╛ рдЕрдиреБрднрд╡ рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛ рдпреЛрдЬрдиреЗрддреАрд▓ рдЧреБрдкреНрддрддрд╛ рд╣рд╛ рддреЗрд╡рдврд╛рдЪ рдЪрд░реНрдЪреЗрдЪрд╛ рд╡рд┐рд╖рдп рдард░рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рдЖрдкрд▓реНрдпрд╛ рдпреЛрдЬрдирд╛ рдЕрдиреНрдп рд╢рд╣рд░реЗ рдкрд│рд╡рддреАрд▓, рдЕрд╢рд╛ рд╡реЗрдбрдЧрд│ рдХрд▓реНрдкрдирд╛рдВрдореБрд│реЗ рдиреЗрдордХреЗ рдХрд╛рдп рд╣реЛрдгрд╛рд░, рддреЗ рдирд╛ рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдирд╛ рдХрд│рд▓реЗ, рдирд╛ рдирд╛рдЧрд░рд┐рдХрд╛рдВрдирд╛. рдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд░рдгреА рдХреБрдгрд╛рд▓рд╛рд╣реА рди рдХрд│рд╡рддрд╛ рдЬреНрдпрд╛ рд╕реНрд╡рдпрдВрд╕реЗрд╡реА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрд╢реА рдХрд░рд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реЗ, рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рдЧреМрдбрдмрдВрдЧрд╛рд▓рд╣реА рдЙрдШрдб рд╣реЛрдгреНрдпрд╛рд╕ рд╣рд░рдХрдд рдирд╛рд╣реА. рд╕реНрд╡рдпрдВрд╕реЗрд╡реА рд╕рдВрд╕реНрдерд╛рдВрдиреА рдЖрд░реНрдерд┐рдХ рд╣рд┐рддрд╕рдВрдмрдВрдзрд╛рдд рдЕрдбрдХрддрд╛ рдХрд╛рдорд╛ рдирдпреЗ, рдПрд╡рдвреЗ рд╕реВрддреНрд░ рдпрд╛рд╕рдВрджрд░реНрднрд╛рдд рдкрд╛рд│рд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рддрд░реАрд╣реА рдмрд░реЗрдЪ рдкреНрд░рд╢реНрди рд╕реБрдЯрддреАрд▓. рдпрд╛ рдмрд╛рдмрдд рдкрд╛рд░рджрд░реНрд╢рдХрддрд╛ рдХрд╛ рджрд╛рдЦрд╡рд▓реА рдЬрд╛рдд рдирд╛рд╣реА, рд╣рд╛ рдкреНрд░рд╢реНрдирд╣реА рддреЗрд╡рдврд╛рдЪ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪрд╛ рдорд╛рдирд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡рд╛. рдорд╣рд╛рдкрд╛рд▓рд┐рдХреЗрд▓рд╛ рд╕реНрд╡рдд:рдЪреНрдпрд╛ рдЙрддреНрдкрдиреНрдирд╛рддреВрди рдХреЛрдгрддреЗрд╣реА рдореВрд▓рднреВрдд рд╕реНрд╡рд░реВрдкрд╛рдЪреЗ рдХрд╛рдо рдХрд░рддрд╛ рдпреЗрдд рдирд╛рд╣реА. рдЬрдХрд╛рдд рдерд╛рдВрдмрд▓реА, рдирдВрддрд░ рдЖрд▓реЗрд▓рд╛ рдПрд▓рдмреАрдЯреАрд╣реА рдмрдВрдж рдЭрд╛рд▓рд╛. рдЕрд╢рд╛рд╡реЗрд│реА рдмрд╛рд╣реЗрд░реВрди рдорд┐рд│рдгрд╛рд░рд╛ рдХреЛрдгрддрд╛рд╣реА рдкреИрд╕рд╛ рдлрд╛рдпрджреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдард░рдгрд╛рд░, рд╣реЗ рдЙрдШрдб рдЖрд╣реЗ. рдЕрд╕рд╛ рдЬрд╛рд╕реНрддреАрдд рдЬрд╛рд╕реНрдд рдирд┐рдзреА рдорд┐рд│рд╡реВрди рдХрд┐рдорд╛рди рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдорд╕реНрдпрд╛рдВрд╡рд░ рдЕрдВрд╢рдд: рдЙрддреНрддрд░ рд╢реЛрдзрдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдкреНрд░рдпрддреНрди рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдиреА рдХрд░рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡рд╛. рддреНрдпрд╛рдРрд╡рдЬреА рддреНрдпрд╛рдд рд░рд╛рдЬрдХрд╛рд░рдг рдЦреЗрд│рдгреНрдпрд╛рддрдЪ рд╕рд░реНрд╡рд╛рдирд╛ рдЕрдзрд┐рдХ рд░рд╕ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рдЧреЗрд▓реНрдпрд╛ рдХрд╛рд╣реА рджрд┐рд╡рд╕рд╛рдВрддреАрд▓ рдШрдбрд╛рдореЛрдбреАрдВрд╡рд░реВрди рджрд┐рд╕реВрди рдпреЗрддреЗ рдЖрд╣реЗ.
рд╢рд╣рд░рд╛рдЪреЗ рд╡рд╛рд╣рддреБрдХреАрдЪреЗ рдореВрд▓рднреВрдд рдкреНрд░рд╢реНрди рд╕реЛрдбрд╡рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдЬреА рдкреАрдПрдордкреА рдХрдВрдкрдиреА рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реА, рддрд┐рдЪреЗ рдХрд╕реЗ рддреАрдирддреЗрд░рд╛ рд╡рд╛рдЬрд▓реЗ рдЖрд╣реЗрдд, рдмреАрдЖрд░рдЯреАрдЪреЗ рдХрд╛рдп рдЪрд╛рд▓рд▓реЗ рдЖрд╣реЗ, рд╣реЗ рд╕рдЧрд│реЗ рдЬрдг рдЬрд╛рдгрддрд╛рдд. рдореЗрдЯреНрд░реЛ рддрд░ рдЕрдЬреВрди рдХрд╛рдЧрджрд╛рд╡рд░реВрди рдЙрдардгреНрдпрд╛рд╕рд╣реА рддрдпрд╛рд░ рдирд╛рд╣реА. рд╕реНрдорд╛рд░реНрдЯ рд╢рд╣рд░ рдпреЛрдЬрдиреЗрдЪреЗ рдЕрд╕реЗ рдХрд╛рд╣реА рд╡реНрд╣рд╛рдпрд▓рд╛ рдирдХреЛ рдЕрд╕реЗрд▓, рддрд░ рддреНрдпрд╛рдмрд╛рдмрдд рд╕рдВрдкреВрд░реНрдг рдкрд╛рд░рджрд░реНрд╢рдХрддрд╛ рдЕрд╕рдгреЗ рдлрд╛рд░рдЪ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рдЖрд╣реЗ. рдирдЧрд░рд╕реЗрд╡рдХрд╛рдВрдирд╛ рдЪрдмрдврдм рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рд╕рд╡рдп рдЕрд╕рддреЗ, рддрд┐рд▓рд╛ рдЬрд╕рд╛ рдЖрд│рд╛ рдмрд╕рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡рд╛, рддрд╕рд╛рдЪ рд╕рдВрдмрдВрдзрд┐рддрд╛рдВрдирд╛ рдЕрдВрдзрд╛рд░рд╛рдд рдареЗрд╡реВрди рдХреБрдгрд╛рд╢реА рдкрд░рд╕реНрдкрд░ рдХрд░рд╛рд░рдорджрд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕ рдкреНрд░рд╢рд╛рд╕рдирд╛рд▓рд╛рд╣реА рдкреНрд░рддрд┐рдмрдВрдз рд╡реНрд╣рд╛рдпрд▓рд╛ рд╣рд╡рд╛. рдпрд╛ рд╢рд╣рд░рд╛рдЪреЗ рднрд╛рдЧреНрдп рдЖрддрд╛ рдЙрдЬрд╛рдбрдгрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ, рдЕрд╕реЗ рд╕рд╛рдВрдЧрдд рдирд╛рдЧрд░рд┐рдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдордирд╛рдд рд╕рдВрднреНрд░рдо рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдРрд╡рдЬреА рддреНрдпрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╣рднрд╛рдЧрд╛рдиреЗ рд╣реЗ рд╢рд╣рд░ рдХрд┐рдорд╛рди рдкрд╛рддрд│реАрд╡рд░ рд╕реБрд╕рд╣реНреЯ рд╣реЛрдИрд▓, рдпрд╛рдЪреА рдХрд╛рд│рдЬреА рдШреЗрдгреЗ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рдЖрд╣реЗ. рджреЗрд╢рд╛рддреАрд▓ рдЕрдиреНрдп рдЕрдиреЗрдХ рдорд╣рд╛рдирдЧрд░рд╛рдВрдиреА рдЬреЗ рд╕реВрддреНрд░ рд╕реНрд╡реАрдХрд╛рд░рд▓реЗ, рддреЗ рдЖрдкрдг рдХрд╛ рдирд╛рдХрд╛рд░рддреЛ рдЖрд╣реЛрдд, рдпрд╛рдЪрд╛ рдЦреБрд▓рд╛рд╕рд╛ рд░рд╛рд╖реНрдЯрд╡рд╛рджреА рдЖрдгрд┐ рдХрд╛рдБрдЧреНрд░реЗрд╕рдиреЗ рддрд░ рджреНрдпрд╛рдпрд▓рд╛рдЪ рд╣рд╡рд╛; рдкрдг рднрд╛рдЬрдкрдиреЗрд╣реА рд╣реЗ рд╕рд╛рд░реЗ рдлрдХреНрдд рдЖрдкрд▓реНрдпрд╛рдореБрд│реЗрдЪ рд╣реЛрддреЗ рдЖрд╣реЗ, рдЕрд╕рд╛ рдЖрд╡ рдЖрдгрдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рдХрд╛рд╣реАрдЪ рдХрд╛рд░рдг рдирд╛рд╣реА. рд░рд╛рдЬрдХрд╛рд░рдгрд╛рдмрд╛рд╣реЗрд░ рдЬрд╛рдКрди рдирд╛рдЧрд░реАрдХрд░рдгрд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рд╢реНрди рд╕реЛрдбрд╡рдгреНрдпрд╛рдд рдЬреЛрд╡рд░ рдпрд╢ рдпреЗрдд рдирд╛рд╣реА, рддреЛрд╡рд░ рд╣реЗ рдХрд╛рдЧрджреА рдШреЛрдбреЗ рдирд╛рдЪрд╡реВрди рдпрд╛ рд╢рд╣рд░рд╛рдЪреЗ рд╣рд┐рдд рд╕рд╛рдзреЗрд▓, рдЕрд╕реЗ рдЕрдЬрд┐рдмрд╛рдд рд╡рд╛рдЯрдд рдирд╛рд╣реА.

рдореБрдХреБрдВрдж рд╕рдВрдЧреЛрд░рд╛рдо
mukund.sangoram@expressindia.com