जिमिता तोरस्करपरवा पेंटिंग करत होते, फुलांचं. एकेक फूल हळूहळू आकारत होतं. मनात आलं, आपलं आयुष्यही असंच आहे की. एकेक टप्पा गाठतंय.. ओघानं एखाद्या चित्राला भराभरा शेडिंग करावं, तसं आठवू लागलं. लहानपणी पाहिलेल्या स्वप्नांपैकी एक होतं, ‘एमबीबीएस’ व्हायचं. ते प्रत्यक्षात साकारायची वेळ आली, तेव्हा नागपूरला अ‍ॅडमिशन मिळत होतं नि घरचे मुंबईबाहेर पाठवायला तयार नव्हते. शेवटी जुहूच्या डॉ. भानूबेन नानावटी कॉलेज ऑफ फार्मसीमध्ये अ‍ॅडमिशन घेतलं. या क्षेत्रात शास्त्रज्ञ, संशोधनादी करिअरच्या वाटा आहेत, हे कळलं. मध्यमवर्गीय कुटुंबातली मी एकुलती एक असल्यानं सुपरप्रोटेक्टेड नसते, तरच नवल! बी. फार्मच्या शेवटच्या वर्षांला असताना नोटीस बोर्डवर वाचलं की, स्टुडण्ट एक्स्चेंज प्रोग्रॅम आहे. त्याबद्दल उत्सुकता वाटल्यानं मी अप्लाय केलं. महिनाभरासाठी इंडस्ट्रिअल ट्रेनी म्हणून निवड झाल्यावर कळलं की, देश होता इजिप्त आणि शहर होतं अलेक्झांड्रिया. त्या सुमारास तिथं राजकीय पेचप्रसंग निर्माण झाला होता. त्यामुळं माझ्या सुरक्षेची काळजी घरच्यांना वाटत होती. आम्ही पूर्ण शाकाहारी असल्यानं तो आणखी एक प्रश्न होताच. मी मात्र जायचंच, हे पक्कं ठरवलं. भरपूर मनधरणी करून घरच्यांना राजी केलं. आणखी वाचा : अब्दुल सत्तारांना खुलं पत्र: महिलांना शिवीगाळ करण्यात कसला आलाय पुरुषार्थ ? इजिप्तला पोहचले. तिथं हिजाब घातलेल्या अनेक जणींमध्ये मी वेगळी दिसत होते. मशिदीत जाताना हिजाब घालावाच लागे, पण ऑफिसमध्ये घालणं ऑप्शनल होतं. तिथं माझे अनेक मित्रमैत्रिणी झाले. परतण्याआधी एकदा 'नाइल क्रूझ'वर जायचं होतं. तशी गेलेही. गिझा पिरॅमिड्स वगैरे पाहिले. वाटलं… जग खूप सुंदर आहे. जगातल्या आणखी सुंदर गोष्टी पाहण्याची आस मनाला लागली. घरी ही गोष्ट सांगितल्यावर ‘अमेरिकेत जाणं अधिक सुरक्षित आहे,’, असं आईनं मायेनं सांगितलं. पण मला स्वत:च्या हिकमतीवर एक्स्प्लोर करायचं होतं, युरोपामध्ये खूप चांगली विद्यापीठं असून तिथं अत्याधुनिक सोयी आणि रिसर्च फंडिंग उपलब्ध आहेत. त्यामुळं मी युरोपमध्ये जायचा निर्णय घेतला. आणखी वाचा : वयाच्या तिशीमध्ये नवरा मी गमावला, पण तुम्ही मात्र… नेदरलॅण्डच्या लेडेन युनिव्हर्सिटीमध्ये मिळालेल्या अॅ़डमिशनची गोष्ट इंटरेस्टिंग होती. तिथं अप्लाय केलं आणि त्यांचा नकार आला. त्यांच्या मते, भारतीय विद्यार्थ्यांचे अभ्यासाचे तास नेदरलँण्डमधल्या शिक्षण पद्धतीनुसार पुरेसे नव्हते. तोपर्यंत माझ्या करिअरचा आलेख चढताच होता. इंडियन फार्मासिटिकल असोसिएशन (आयपीए)तर्फे बेस्ट स्टुण्डण्ट अ‍ॅवॉर्ड मिळालं होतं. तरीही नकार मिळाल्यानं मी खट्टू झाले. युनिव्हर्सिटीच्या साइटवरून कळलं की, त्यांची मार्केटिंग मॅनेजर प्रमोशनसाठी भारतात येणार होती. तिला ई-मेल करून कॉफी मिटिंगसाठी विचारणा केली. त्यांना भेटल्यावर नकारासंदर्भात नेटानं बोलणं चालू ठेवत माझ्या ट्रॉफीज, सर्टिफिकेटस् दाखवली. त्यांनी काही प्रतिसाद दिला नाही. त्या नेदरलँण्डला परतल्यानंतर महिनाभरानंतर माझी निवड झाल्याचं पत्र आलं. हाफ स्कॉलरशिप मिळाली होती. तिथं गेल्यावर डीनशी बोलून, त्यांना पैशांची अडचण सांगितली. त्यांनी पूर्ण स्कॉलरशिप दिल्यानं तिथं शिक्षण घेणं परवडलं. सगळ्या गोष्टी एकेक करून घडत गेल्या. ठरवलं तसं होत गेलं. नेदरलॅण्डला असतानाच सहा महिन्यांसाठी स्वीडनमध्ये स्टॉकहोमला जाऊन एक्स्चेंज स्टडी प्रोग्रॅमअंतर्गत ‘फार्माकोजेनेटिक्स’चा अभ्यास करायला मिळाला. त्यानंतर ‘एम.एस्सी. इन टॉक्सिकॉलॉजी’ झाले. आणखी वाचा : लैंगिक समस्या प्रश्नोत्तरे : मुलींना वडिलांबद्दल आकर्षण वाटणारा ‘इलेक्ट्रा कॉम्प्लेक्स’? भारतात परतल्यावर नोकरी करावी की पीएचडी करावी, या दुविधेत वर्षभर घरीच होते. काही इंटरव्ह्यूज देऊनही मन अभ्यासाकडेच ओढ घेत होतं. मग तीन वर्षांची पीएचडी करायची ठरवलं. ट्रोनहाइममधल्या ‘नॉर्वेजियन युनिव्हर्सिटी ऑफ सायन्स अ‍ॅण्ड टेक्नॉलॉजी’मध्ये शिकताना जॉबही करायचं ठरवलं. कारण शिक्षणासाठी पैशांची गरज होती आणि त्याबाबतीत स्वावलंबी होणं गरजेचं होतं. मध्यंतरी आई आणि मावशी माझ्याकडे येऊन राहून गेल्या. इथं शिकताना सगळ्यात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ताण येत नाही. कारण एखाद्या व्यक्तीवर ताण येणं, ही गोष्ट तिथल्या कायद्यात बसत नाही. अर्थात डेडलाइन्स असतात, पण समजा तुम्हाला बरं नसेल किंवा अधिक चांगल्या प्रकारे काम करण्यासाठी आणखी वेळ हवा असल्यास वेळ मागून घेता येतो. इथं लोकं आठ ते चार या वेळातच काम करतात. कामाव्यतिरिक्तचा वेळ कुटुंब, मित्रांना देणं अपेक्षित असतं. विद्यार्थ्यांच्या मन:शांतीची काळजी घेतली जाते. विद्यार्थ्यांना अभ्यासक्रमातले विषय आयुष्यभर लक्षात राहावेत, अशा तऱ्हेनं परीक्षा घेतली जाते. केवळ परीक्षार्थी होणं बिलकूल अपेक्षित नाही. मीही अभ्यास करताना हीच पद्धत फॉलो केली. मी परीक्षक असते, तर काय विचारलं असतं, असा विचार करून अभ्यास केला. सुरुवातीला मला इथला वेळ पाळण्याचा अलिखित नियम थोडा कठीणच गेला. काही वेळा संवाद साधायला भाषेचा थोडा प्रश्न येतो. नॉर्वेजियन भाषेची बेसिक लेव्हल मी शिकलेय, पण आणखी शिकायला अभ्यासामुळं वेळ मिळत नाही. इथं येऊन वर्ष झालंय. इथले लोक खूप चांगले, मदतीला तत्पर आहेत. माझ्या मार्गदर्शकांच्या आपुलकी आणि कौतुकामुळं शिकायला आणखी हुरूप येतो. आणखी वाचा : राधिका आपटे- बळ आणि प्रेम देणारे नातेवाईक आणि मित्रमैत्रिणीही! जिमिता तोरस्कर मी ब्रेस्ट कॅन्सरवर संशोधन करतेय. एकाच प्रकारचे उपचार सगळ्यांना लागू होत नसल्यानं प्रत्येक रुग्णाच्या आवश्यकतेनुसार उपचारात बदल करावा लागतो. स्तनाच्या एखाद्या भागात त्याचा प्रार्दुभाव होऊन मग तो शरीराच्या इतर भागात पसरतो. स्तनांचा कर्करोग शरीराच्या इतर भागांत आपले हातपाय कसे पसरतो, ते कसं ओळखता येईल, हा माझ्या संशोधनाचा विषय आहे. एका वयस्कर नॉर्वेजिन कुटुंबासोबत सुरेख लाकडी घरात राहातेय. त्यांच्या कुटुंबाचाच भाग झालेय. फूड हा सगळ्यात मोठ्ठा आणि कळीचा प्रश्न होता माझ्यासाठी. रेस्तराँमध्ये गेल्यावर फक्त पिझ्झा नि पास्ताचा ऑप्शन असतो. त्याची चवही आपल्यासारखी नसते. इथले पदार्थ खूप महाग असतात. म्हणून घरी फोनवरून विचारत स्वयंपाक शिकले. आता मी जणू मास्टर शेफ झालेय. इथं आम्ही भारतीय सणवार साजरे करतो. सणावाराच्या वेळी घरच्यांना फारच मिस करते. रोज स्काइपवर बोलायचं आज्जीला दिलेलं वचन पाळते. दर सहा महिन्यांनी मी घरी येते. कारण कुटुंबाच्या अतूट स्नेहबंधांनी आपण बांधलेले असतो. आणखी वाचा : ‘त्यांच्या’ चष्म्यातून आम्ही इथल्या हवामानाची सवय व्हायला वेळ लागला. सुरुवातीला तर नव्‍‌र्हस झाले होते. मग आहार आणि पोशाखात बदल केला. सोशली अ‍ॅक्टिव्ह राहिले आणि सगळं सुरळीत झालं. युरोपमध्ये बऱ्याच देशातले विद्यार्थी शिकायला येतात आणि फ्रेण्ड्स होतात. माझे फिलिपाइन्स, इथियोपिया, कोस्टारिका, पोर्तुगाल, पाकिस्तान, अफगाणिस्तान आदी देशांतले विद्यार्थी फ्रेण्ड्स आहेत. आमच्या मैत्रीत कोणताही राजकीय मुद्दा आड येत नाही. परदेशात राहून माझ्यात अनेक बदल झालेत. मी स्वत:ची काळजी नि निर्णय घ्यायला लागलेय, ‘नाही’ म्हणायला, बॅरिअर्स मोडायला शिकलेय. अधिक जबाबदारीनं वागायला शिकले. इथलं वातावरण खूप सेफ आहे. युनिव्हर्सिटीजमध्ये इमर्जन्सी नंबर्स आणि काउन्सेलर्सची व्यवस्था असते. ठिकाण कुठलंही असो, आल्या संकटाला तोंड द्यायला आपण कायम तयार राहायला हवं. पैसा, पायाभूत सुविधा आणि वर्क कल्चरचा विचार करता नॉर्वेत आणि लाइफस्टाइल, सोशल लाइफ वगैरेंचा विचार करता स्वीडनमध्ये आणि नंतर नेदरलँडमध्ये राहायला आवडेल. आणखी वाचा : Open Letter: गौतमी पाटील, तुला हात जोडून विनंती आहे की महाराष्ट्राचा बिहार करु नकोस! नेदरलॅण्ड हा मी पाहिलेला पहिला युरोपियन देश. त्यामुळे मनात थोडी भीती आणि भाषेचा प्रश्न होताच. एकदा फिरताना छानसा कोट- हॅट घातलेल्या एका युरोपीयन महिलेनं थांबवून विचारलं, ‘आर यू इंडियन?’ मी बावचळून ‘हो’ म्हटलं. तिनं ‘बॉलीवूड पार्टीला येतेस?’ विचारलं. ही विचारणा करणारी होती एक फेमस आर्टिस्ट- मॉली अ‍ॅकरमन. तिनं घरी बोलावल्यानं मी आणखीन घाबरले. तरी सगळा धीर एकवटून गेले. तिच्या घरभर सुंदर चित्र होती. तिला साडी नेसायला माझी मदत हवी होती. पुढं ती माझी चांगली मैत्रीण झाली. वाढदिवसाच्या दिवशी मी होमसिक झाले होते. तिनं माझ्यासाठी पार्टी ठेवली होती. तिच्यासारख्या काहीजणांनी भारतीय संस्कृती आणि आहार-विहार मनापासून स्वीकारलाय. आणखी वाचा : पुरुषांना मोकळ्या विचारांची मैत्रीण चालते, पण मग बायको का नाही? कधी बस ड्रायव्हरनं हसून गुड मॉर्निग म्हणणं, कधी डोनट घेताना आपल्या हसण्याला मिळालेली कॉम्प्लिमेंट, अशा अनेक छोटय़ाछोटय़ा गोष्टींमुळं आपण कम्फर्टेबल होतो. आठवतंय की, नेदरलॅण्डमध्ये गेले तेव्हा खूप बर्फ पडत होता. तिथं एअरपोर्टवर घ्यायला कुणी येत नाही. मला स्टुडण्ट्स हाऊस शोधायचं होतं. सामान घेऊन मी चाललेले. एक आजोबा भेटले. त्यांनी माझी चौकशी करून वाट दाखवायला ते येऊ लागले. त्यांच्या हातात काठी असूनही त्यांनी माझी बॅग उचलून मला मदत केली. असेही अनुभव येतात. आणखीन एक आर्टिस्ट मैत्रीण झाली, व्होल्गा नावाची. नेदरलँडमध्ये स्थायिक झालेली. तिच्यासोबत फिरताना निसर्गाकडं पाहायची नवी दृष्टी मला मिळाली. आणखी वाचा : अशी करा फॅशन ‘टर्टल नेक’ची! आय लव्ह पेंटिंग. आर्ट एक्झिबिशन्सना जायला मला फार आवडतं. मी ब्लॉग, कविता, लेख लिहिते. हे बघा, बोलता बोलता फुलांचं चित्र पूर्ण होत आलं. सुरेख फुलताहेत पाकळ्या.. माझ्या स्वप्नांप्रमाणं…
