पीटीआय, नवी दिल्ली
येत्या १ नोव्हेंबरपासून बँक खात्याला चार व्यक्तींचे नामनिर्देशन (नॉमिनी) करता येणार आहे. ठेवीदारांच्या हिताचे रक्षण आणि बँकिंग प्रणालीमध्ये दाव्याच्या निपटारा प्रकिया जलद व कार्यक्षम करण्यासाठी बँकिंग कायद्यामध्ये नामांकनाशी संबंधित सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. या प्रमुख तरतुदी १ नोव्हेंबर २०२५ पासून लागू होतील, असे गुरुवारी केंद्रीय अर्थ मंत्रालयाने स्पष्ट केले.
‘बँकिंग कायदे (सुधारणा) विधेयक २०२५’ या विधेयकात बँक खाते आणि लॉकर सुविधेला वेळोवेळी नामनिर्देशन करण्याची तरतूद आहे. खातेधारक आता चार व्यक्तींपर्यंत अशा खात्यांसाठी नामनिर्देशित करू शकतो. ज्यामुळे ठेवीदार आणि त्यांच्या नामांकित व्यक्तींसाठी दाव्याचे निराकरण सोपे होते.
ठेवीदार त्यांच्या पसंतीनुसार नामांकनांचा पर्याय निवडू शकतात. प्रत्येक नामांकित व्यक्तीसाठी हिस्सा किंवा टक्केवारी निर्दिष्ट करू शकतात, जेणेकरून एकूण रक्कम १०० टक्के होईल आणि ठेवीदाराच्या पश्चात सर्व नामांकित व्यक्तींमध्ये पारदर्शकपणे वितरण शक्य होईल. याचबरोबर दावा न केलेल्या ठेवी, समभाग आणि व्याज अथवा रोखे हे गुंतवणूकदार शिक्षण व सुरक्षा निधीमध्ये (आयईपीएफ) वर्ग करणे आणि व्यक्तींना या निधीमधून ते परत मिळविण्याचा अधिकार अशा तरतुदी या विधेयकात आहेत.
बँकिंग क्षेत्राचे स्वरूप गेल्या अनेक वर्षांत पालटले आहे. बँक प्रशासन आणि गुंतवणूकदार संरक्षण यात सुधारणा करण्याची आवश्यकता असल्याने. यासाठी पाच कायद्यांमध्ये सुधारणा करण्यात आली. यानुसार रिझर्व्ह बँक कायदा १९३४, बँकिंग नियमन कायदा १९४९, स्टेट बँक ऑफ इंडिया कायदा १९५५, बँकिंग कंपन्या (विलीनीकरण अथवा ताबा) कायदा १९७०, बँकिंग कंपन्या (विलीनीकरण अथवा ताबा हस्तांतरण) कायदा १९८० यात सुधारणा करण्यात आल्या आहेत.
नामनिर्देशन म्हणजे काय?
नामनिर्देशन अशी प्रक्रिया असते ज्यात तुमचा मृत्यू झाल्यास तशा प्रसंगी तुमच्या मालमत्तेची काळजी घेण्यासाठी नामनिर्देशित व्यक्तीची नियुक्ती करण्याची सुविधा आहे. तुम्ही तुमच्या म्युच्युअल फंड योजनेसाठी नामनिर्देशित व्यक्तीची नोंद करू शकता. नामनिर्देशित व्यक्ती कोणीही व्यक्ती असू शकते – कुटुंबातील सदस्य किंवा तुमच्या विश्वासातील इतर कोणीही व्यक्ती. तुम्हाला नामनिर्देशित व्यक्तीची निवड अतिशय काळजीपूर्वक करावी लागते. कारण तुमचा मृत्यू झाल्यास अशा प्रसंगी तुमच्या मालमत्तेची काळजी घेण्यासाठी ती व्यक्ती विश्वासार्ह आणि पात्र असावी लागते.
