तुम्हाला श्वसनाशी संबंधित समस्या उद्भवतायत? तर मग तुमच्या शरीरात ‘या’ व्हिटॅमिनची कमतरता असू शकते

प्रख्यात पल्मोनोलॉजिस्ट आणि संचालक डॉ. संदीप साळवी म्हणतात, “हा पहिला अभ्यास आहे ज्याने रक्तामध्ये मोजले जाणारे कार्यशील जीवनसत्त्व ‘क’ ची पातळी आणि खराब फुफ्फुसांचे आरोग्य यांच्यात एक मजबूत संबंध दर्शविला आहे आणि श्वसनाच्या विविध परिस्थितींना प्रतिबंध आणि उपचार करण्यासाठी संभाव्य नवीन मार्ग उघडले आहेत.”

हेही वाचा- प्रसूतीनंतर किती दिवसांनी शारीरिक संबंध ठेवणे योग्य? डॉक्टर सांगतात…

जीवनसत्त्व ‘क’ चा फुफ्फुसांवर कसा परिणाम होतो?

डॅनिश बायोकेमिस्ट हेनरिक डॅम यांनी चरबी-विरघळणारे जीवनसत्वाच्या रुपात जीवनसत्त्व क ची ओळख केली, ज्यासाठी त्यांना १९४३ मध्ये वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले. क हे “कोग्युलेशन जीवनसत्व” या शब्दावरून आले आहे कारण ते रक्त गोठण्यास मदत करते आणि रक्तस्त्राव थांबवते. या जीवनसत्वात अँटिऑक्सिडंट गुणधर्म असतात. तसेच हे देखील लक्षात ठेवण गरजेचं आहे की, रक्त गोठण्यास महत्त्वाची भूमिका बजावणारे सुमारे अर्धे प्लेटलेट्स फुफ्फुसात तयार होतात. प्लेटलेट्सचे संश्लेषण करण्यासाठी फुफ्फुसांचे हे अनोखे कार्य, नवीन निरीक्षणासह व्हिटॅमिन क च्या कमतरतेमुळे श्वसनाच्या लक्षणांच्या वाढीशी संबंधीत आहेत.

डच अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, जीवनसत्व ‘क’ च्या कमतरतेमुळे श्वासोच्छवासाच्या लक्षणांचा धोका वाढतो जसे की घरघर वाढते (शक्यतो ही लक्षणे दम्यात दिसून येतात) आणि सीओपीडी सारख्या लक्षणांचा धोका वाढतो. अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, जीवनसत्व ‘क’ च्या कमतरतेमुळे फुफ्फुसांच्या फायब्रोसिसची शक्यता वाढते, ही स्थिती सामान्यतः कोविड-१९ साथीच्या आजारादरम्यान दिसून आली. जीवनसत्व क ची कमतरता सामान्य नसली तरी, कमी पातळी हृदयरोग, तीव्र मूत्रपिंड रोग, ऑस्टियोपोरोसिस आणि स्नायूंच्या जळजळ यांच्याशी जोडली गेली आहे. अलीकडील जपानी अभ्यासात असे दिसून आले की, जीवनसत्व क चे सेवन फुफ्फुसाच्या कर्करोगाच्या कॅन्सरशी संबंधित आहे. त्यामुळे हे जीवनसत्व औषधात निश्चितच महत्त्वाचे ठरते.

हेही वाचा- रोज चार-पाच मिनिटांच्या व्यायामामुळेही कर्करोगाचा धोका कमी

जीवनसत्व ‘क’ चा पूरक आहार घ्यावा का?

आपला पारंपारिक संतुलित आहार त्याच्या नियमित कार्यासाठी पुरेसे जीवनसत्व ‘क’ प्रदान करतात. जीवनसत्व क ची रोजची गरज शरीराच्या वजनाच्या प्रति किलोग्रॅम १ मायक्रोग्रॅम आहे. जोपर्यंत तुमचे शरीर जास्त प्रमाणात जीवनसत्व क घेत नाही तोपर्यंत अतिरिक्त सप्लिमेंटची गरज नसते. रक्तातील जीवनसत्व क ची पातळी अप्रत्यक्षपणे कार्यशील जीवनसत्व ‘क’ ची पातळी म्हणून मोजली जाते, कारण ती रक्तातील कोलेस्टेरॉल पातळीमध्ये मिसळली जातात. जरी जीवनसत्व ‘क’ च्या सेवनाशी संबंधित काही प्रतिकूल परिणामही आहेत मात्र ते असामान्य आहेत तरीही कोणतेही पूरक आहार घेण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला अवश्य घ्या.