थंडी वाढली रक्तदाब का वाढतो! जाणून घ्या ५ कारणं आणि घरगुती उपाय ,डॉक्टरही म्हणतात, आत्ताच लक्ष द्या अन्यथा..”

पबमेड सेंट्रलच्या मते, हिवाळ्यात शरीराची सिंपेथेटिक नर्वस सिस्टम(Sympathetic nervous System) अधिक सक्रिय होते, ज्यामुळे रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात. तसेच, थंडीत व्हिटॅमिन डीची कमतरता, कमी शारीरिक हालचाल आणि वायू प्रदूषण देखील रक्तदाब वाढविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. थंडीत रक्तदाब वाढण्याची कारणे कोणती आहेत हे जाणून घेऊया?

हिवाळ्यात रक्तदाब वाढण्याची ५ मुख्य कारणे

थंड तापमान (Cold Temperature)

हिवाळ्यात तापमान कमी होताच या रक्तवाहिन्या आकुंचन पावू लागतात. त्यामुळे रक्तप्रवाहात अडथळा येतो आणि रक्तदाब वाढतो. संशोधनानुसार, तापमान कमी झाल्यावर सिस्टोलिक आणि डायस्टोलिक दोन्ही दाब वाढतात.

व्हिटॅमिन डी रक्तदाब कमी करतो(Vitamin D lowers blood pressure)

थंड हवामानात, सूर्यप्रकाशामुळे शरीरात व्हिटॅमिन डी कमी होतो. हे जीवनसत्व रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत करते आणि रेनिन-अँजिओटेन्सिन (Renin-angiotensin) प्रणालीची क्रिया रोखते. व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेमुळे उच्च रक्तदाबाचा धोका वाढतो.

हार्मोनल बदल (Hormonal changes)

थंडीच्या काळात शरीरात नॉरपेनेफ्रिन, एपिनेफ्रिन आणि अल्डोस्टेरॉन सारख्या हार्मोन्सची पातळी वाढते. हे हार्मोन्स रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात, ज्यामुळे रक्तदाब अचानक वाढू शकतो.

वायू प्रदूषण (Air pollution)

हिवाळ्यात हवेत जास्त दूषित वायू असतो. हे प्रदूषक रक्तवाहिन्यांना नुकसान करतात, ऑक्सिडेटिव्ह ताण आणि जळजळ वाढवतात, ज्यामुळे रक्तदाब वाढतो.

शरीराच्या हालचालींमध्ये घट (Decreased physical activity)

थंडीच्या हवामानात लोक जास्त वेळ घरात घालवतात आणि शारीरिक हालचाली कमी होतात. याचा रक्तप्रवाहावर परिणाम होतो आणि वजन वाढल्याने रक्तदाब देखील वाढतो.

हिवाळ्यात उच्च रक्तदाबाची लक्षणे (Symptoms of high blood pressure in winter)

सतत डोकेदुखी आणि चक्कर येणे, विशेषतः डोक्याच्या मागच्या भागात वेदना.
हाता-पायांमध्ये थंडी किंवा मुंग्या येणे
श्वास घेण्यास त्रास होणे किंवा छातीत घट्टपणा येणे, थंड हवेमुळे हृदयावर दबाव वाढणे
थकवा आणि अशक्तपणा
छातीत दुखणे या हृदयाची धडधड वाढणे

हिवाळ्यात उच्च रक्तदाब नियंत्रित करण्यासाठी उपाय (Remedies to control high blood pressure in winter)

हिवाळ्यात शरीर सक्रिय ठेवा (Keep the body active in winter)

हिवाळ्यात थंडीमुळे लोक बहुतेकदा घरात जास्त वेळ घालवतात, ज्यामुळे शारीरिक हालचाली कमी होतात आणि रक्तदाबाचा धोका वाढतो. म्हणून दररोज किमान 30 मिनिटे हलका व्यायाम, चालणे किंवा योगासने करणे आवश्यक आहे. यामुळे रक्ताभिसरण चांगले राहते, हृदय मजबूत राहते आणि ताणतणाव देखील कमी होतो. थंड हवामानात सकाळी किंवा दुपारी व्यायाम करण्यापेक्षा संध्याकाळी व्यायाम करणे अधिक फायदेशीर आहे.

संतुलित आहार का घ्यावा? (Why eat a balanced diet?)

हिवाळ्यात, शरीर उबदार ठेवण्यासाठी, लोक जास्त तळलेले आणि खारट पदार्थ खाण्यास सुरुवात करतात, ज्यामुळे रक्तदाब वाढू शकतो. त्याऐवजी, ताजी फळे, हिरव्या भाज्या, संपूर्ण धान्य, ओट्स आणि कमी चरबीयुक्त दुधाचे पदार्थ खा. मिठाचे प्रमाण मर्यादित करा आणि फायबरयुक्त आहार घ्या. संतुलित आहार हृदय निरोगी ठेवतो, वजन नियंत्रित करतो आणि रक्तदाब सामान्य ठेवतो.

शरीर उबदार ठेवा (Keep the body warm)

थंडीत शरीराचे तापमान कमी झाल्यामुळे, रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात, ज्यामुळे रक्तदाब वाढतो. म्हणून हिवाळ्यात नेहमी तुमचे शरीर उबदार ठेवा. शरीर उबदार ठेवण्यासाठी थरांमध्ये कपडे घाला, विशेषतः बाहेर जाताना टोपी, मोजे आणि हातमोजे घाला. जास्त वेळ थंड ठिकाणी राहू नका आणि तापमानात अचानक बदल टाळा. गरम सूप आणि हर्बल टी सारखे पदार्थ शरीराचे तापमान संतुलित करून हृदयावरील दबाव कमी करतात.

ताण नियंत्रित करा (Manage stress)

मानसिक ताण हे उच्च रक्तदाबाचे एक प्रमुख कारण आहे. हिवाळ्यात दिवस लहान असतात आणि सूर्यप्रकाश कमी असतो, ज्यामुळे मूडवर परिणाम होऊ शकतो. अशा प्रकारे, ध्यान, खोल श्वास घेणे, मऊ संगीत ऐकणे आणि कुटुंबासोबत वेळ घालवणे यामुळे ताण कमी होण्यास मदत होते. पुरेशी झोप घ्या आणि जास्त विचार करणे टाळा. जेव्हा मन शांत राहते तेव्हा शरीरात हार्मोनल संतुलन राखले जाते आणि रक्तदाब स्थिर राहतो.

डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे पालन करा (Follow the doctor’s advice)

जर तुम्ही रक्तदाबाचे रुग्ण असाल तर थंड हवामानात तुमची औषधे नियमितपणे घेत राहा आणि सल्ला घेतल्याशिवाय ती बदलू नका. वेळोवेळी रक्तदाबाचे निरीक्षण करा आणि डॉक्टरांशी संपर्क साधा. हिवाळ्यात रक्तदाबातील चढउतारांकडे दुर्लक्ष करू नका. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार आहार, व्यायाम आणि जीवनशैली स्वीकारून हृदय आणि रक्तदाब दोन्ही सुरक्षित ठेवता येतात.