नागपूर : गेल्या तीन-चार दिवसांत “एआय” निर्मित व्हिडिओने अक्षरशः धुमाकूळ घातला आहे. वन्यजीव संरक्षण कायद्याने ज्या वन्यप्राण्यांना संरक्षण दिले आहे, त्या “शेड्युल वन” प्राण्यांची “एआय” निर्मित व्हिडिओच्या माध्यमातून अक्षरशः खिल्ली उडवली जात आहे. वनखातेही यापुढे हतबल झाले आहे. ते याविरोधात तक्रार करून गुन्हा नोंदवत असले तरीही हे व्हिडिओ तयार करणाऱ्यांना शोधायचे कसे, त्यांना थांबवायचे कसे, हे मोठे आव्हान त्यांच्यापुढे आहे.

दररोज रात्री एक नवा व्हिडिओ तयार होत असून सोशल मीडियावर तो वेगाने व्हायरल होत आहे. चंद्रपूर जिल्ह्यातील ब्रह्मपुरी भागात एका अतिथीगृहाजवळ वाघाने वनरक्षकावर हल्ला केल्याचा एक व्हिडिओ सध्या इंस्टाग्राम आणि इतर सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर फिरत आहे. तो “एआय” निर्मित असल्याचे स्पष्टीकरण वनखात्याकडून येत नाही तोच पुन्हा या व्हिडीओचा पुढील भाग सोशल मीडियावर व्हायरल झाला आहे.त्यामुळे “एआय” निर्मित हे व्हिडिओ वनखात्यासमोर आव्हान ठरत चालले आहे. त्यानंतर आणखी एक व्हिडिओ समोर आला असून त्यात वाघाच्या ऐवजी सिंह त्या वनरक्षकाला ओढून नेत आहे. त्याहीपुढे जात आणखी एक नव्या व्हिडिओत वाघ वनरक्षकासमोर येतो आणि तो वनरक्षक त्याला बंदुकीने गोळी घालतो.

हे सर्वच व्हिडिओ पूर्णपणे बनावट असल्याचे आढळून आले आहे. हे व्हिडिओ कृत्रीम बुद्धीमत्तेचा म्हणजे ‘एआय’ तंत्रांचा वापर करून तो तयार करण्यात आले आहेत. चंद्रपूर वनविभागाच्या अधिकाऱ्यांनी पडताळणी केल्यानंतर, ब्रह्मपुरी परिसरात किंवा राज्यातील कोणत्याही वन अतिथीगृहाजवळ अशी कोणतीही घटना घडलेली नाही याची पुष्टी झाली आहे. हे व्हिडिओ डिजिटली हाताळणी करून तयार करण्यात आला आहे, ते वेगवेगळ्या ऑनलाइन फुटेजचे मिश्रण करून आणि जनतेची दिशाभूल करण्यासाठी पार्श्वभूमी बदलून तयार केला आहे. नागरिकांनी असे बनावट व्हिडिओ शेअर करु नयेत. तसेच अशा व्हिडिओंवर विश्वास ठेवू नये, असे आवाहन वनखात्याने केले आहे. अशी खोटी माहिती प्रसारित केल्याने अनावश्यक दहशत निर्माण होते आणि वन्यजीवांच्या वर्तनाबद्दल चुकीची माहिती पसरते.

फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स अशा समाजमाध्यमावर सध्या हे व्हिडिओ झपाट्याने व्हायरल होत आहे. हे व्हिडिओ सुरुवातीला खररेच वाटतात आणि त्यामुळेच शहानिशा न करता समाजामाध्यमांवर व्हिडिओची कोणतीही सत्त्यता न तपासता तो झपाट्याने प्रसारित करण्यात येत आहेत. या प्रकारामुळे वनखातेही हैराण झाले आहे. चंद्रपूर जिल्ह्यात आणि विशेषकरुन ब्रम्हपूरी वनक्षेत्रात मानव-वन्यजीव संघर्ष मोठ्या प्रमाणात आहे. वनविभाग हा संघर्ष कसा कमी होईल, याचा प्रयत्न करत असतानाच ‘एआय’ तंत्रज्ञानाचा वापर करुन काही व्यक्ती नागरिकांना धडकी भरवतील, असे व्हिडिओ तयार करुन समाजमाध्यमांवर प्रसारित करत आहे. यामुळे वनखात्याच्या संघर्ष कमी करण्याच्या प्रयत्नांना बाधा निर्माण होत आहे. वनरक्षकाला वाघ ओढून नेत असल्याचा व्हिडिओ व्हायरल झाल्यानंतर वनखात्याकडून स्पष्टीकरण आणि कारवाईचे संकेत देण्यात आले. मात्र, या नव्या व्हिडिओने वनखात्याची डोकेदुखी पुन्हा वाढवली आहे.