कुतूहल : धोक्याचा इशारा

हेही वाचा >>> कुतूहल : सुष्ट की दुष्ट

डीपफेक हा आजचा एक ज्वलंत विषय झाला आहे. कृत्रिम बुद्धिमत्तेचेच ते एक देणे आहे. त्याचा आपले अनैतिक हेतू साध्य करण्यासाठी कसा गैरवापर होऊ शकतो याकडे सुबोध जावडेकर आणि डॉ. बाळ फोंडके यांनी आपल्या कथांमधून वाचकाचे लक्ष वेधून घेतले आहे. ज्या वेळी डीपफेक ही संकल्पना अजूनही संशोधन विकासाच्या स्तरावर होती त्या काळातच या कथा लिहिल्या गेल्या. विज्ञानकथा या भविष्यातील वास्तवाची प्रखर जाणीव करून देतात याचाच प्रत्यय या कथांमधून येतो. डीपफेकच्या पैलूंमधून कथाबीज साकारल्यानंतर त्याचा विकास कथामाध्यमातून केला गेला आहे.

वास्तविक डीपफेकचे काही विधायक उपयोगही आहेत. पण त्या प्रणालीचा बहुतांश वापर व्यक्तीचे अश्लील चित्रण करून त्याला बदनाम करण्याची धमकी देत खंडणी उकळण्यासाठीच केला जात आहे. राजकीय हेतू साध्य करण्यासाठीही त्याचा वापर होत आहे. या संभाव्यतांचा धोका प्रभावीपणे दाखवत विज्ञानकथा वाचकांना जागरूक करत आहेत.

हेही वाचा >>> कुतूहल : कृत्रिम बुद्धिमत्तेची गंगोत्री

कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा सढळ वापर झाल्यास अनेकांचा रोजगार हुकण्याची समस्या निर्माण होण्याच्या शक्यतेचा उच्चार आज अनेक विचारवंत करत आहेत. माहितीतंत्रज्ञान क्षेत्रात अशी परिस्थिती उद्भवण्याची शक्यता तर आहेच, पण या तंत्रज्ञानाचा वापर करत चालकविरहित मोटारी तयार होऊ लागल्या आहेत. घरात साफसफाई करण्यासाठीचे यंत्रमानवही बनवले जात आहेत. कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि विज्ञानकथा यांचे हे हितकारी नाते निर्माण झाले आहे.

– डॉ. बाळ फोंडके

मराठी विज्ञान परिषद

ई-मेल: office@mavipa.org

संकेतस्थळ: http://www.mavipa.org