लालू प्रसाद यादव यांचे निकटवर्तीय असलेले आणि पाटणास्थित व्यापारी सुभाष यादव यांना अंमलबजावणी संचालनालया(ED)ने वाळू उत्खनन प्रकरणात अटक केली आहे. त्यांचे १९९० च्या दशकाच्या सुरुवातीपासून राजद प्रमुखांशी जवळचे संबंध आहेत. बिहारमधील कथित वाळू उत्खनन घोटाळ्याच्या मनी लाँडरिंग तपासाचा एक भाग म्हणून ईडीने शनिवारी सुभाष यादव यांना अटक केली. त्यांच्या आवारातील छाप्यांदरम्यान केंद्रीय एजन्सीने २.३७ कोटी रुपये रोख आणि पेन ड्राईव्ह, मोबाईल फोन आणि गुन्हेगार डेटा असलेल्या लॅपटॉपसह अनेक डिजिटल उपकरणे जप्त केली. त्यांना २२ मार्चपर्यंत न्यायालयीन कोठडी सुनावण्यात आली आहे. पाटणाच्या शाहपूर भागातील हेतान गावातील रहिवासी असलेल्या ५२ वर्षीय सुभाष यादव यांनी प्रॉपर्टी डीलर म्हणून कारकिर्दीला सुरुवात केली, जो कालांतराने मोठा राजकीय वर्चस्व असलेला वाळू व्यावसायिक बनला. पाटण्याजवळील दानापूरच्या गंगा नदीच्या पट्ट्यातील शेतकऱ्याचा मुलगा असलेल्या सुभाष यादव यांनी बीएस्सी पदवी संपादन केली. १९९० च्या दशकात त्यांनी पहिल्यांदा लालूंच्या नातेवाईकांशी जवळीक साधली आणि त्यानंतर बिहारचे माजी मुख्यमंत्री असलेल्या आरजेडी प्रमुखांच्या विश्वासूंपैकी एक बनले. त्यानंतर सुभाष यादव यांच्या वाळूच्या खाणकामात झपाट्याने वाढ झाली, आपला व्यवसाय चालवण्यासाठी ब्रॉडसन कमोडिटीज प्रायव्हेट लिमिटेड (BCPL) ही कंपनी स्थापन केली. राज्याच्या राजकीय वर्तुळात ते आरजेडीचे प्रमुख फायनान्सर म्हणून ओळखले जातात. २०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीत आरजेडीने सुभाष यांना झारखंडच्या चतरा मतदारसंघातून उमेदवारी दिली, ज्यात ते पराभूत झाले. २०१९ च्या निवडणूक प्रतिज्ञापत्रात त्यांनी ५ कोटी रुपयांची संपत्ती जाहीर केली. ईडीच्या चौकशीत असे आढळून आले आहे की, सुभाष यादव यांनी पाटण्यात लालूंच्या पत्नी आणि माजी मुख्यमंत्री राबडी देवी यांच्याकडून १.७२ कोटी रुपयांना तीन फ्लॅट खरेदी केले होते. हेही वाचाः मुख्यमंत्री खट्टर यांना डच्चू देऊन हरियाणामध्येही भाजपचा ‘गुजरात पॅटर्न’ ईडीच्या म्हणण्यानुसार, बिहारच्या खाण प्राधिकरणाने जारी केलेले विभागीय प्री-पेड वाहतूक ई-चलन न वापरता बीसीपीएल बेकायदेशीर वाळू उत्खनन आणि वाळूची विक्री करण्यात गुंतले होते आणि त्यामुळे सरकारी तिजोरीत १६१.१५ कोटी रुपयांची भर पडली. ईडीच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, “एका सिंडिकेटच्या माध्यमातून प्रामुख्याने वाळूचे अवैध उत्खनन आणि त्याची विक्री नियंत्रित होते. सुभाष हा सिंडिकेटचा प्रमुख सदस्य आहे, तसेच ब्रॉडसन कमोडिटीज प्रायव्हेट लिमिटेडचा माजी संचालक आहेत, जे अवैध वाळू उत्खनन आणि विक्रीमध्ये गुंतले होते. सुभाष यादव यांनी गुन्ह्यातून मोठी कमाई केली आहे आणि त्याच्या कंपन्यांच्या नावावर विविध स्थावर मालमत्ता लपवून ठेवली आहे.” ED ने BCPL आणि इतरांविरुद्ध IPC आणि बिहार खनिज (सवलत, बेकायदेशीर खाण, वाहतूक आणि साठवण प्रतिबंधक नियम २०१९) च्या विविध कलमांखाली बिहार पोलिसांनी नोंदवलेल्या २० एफआयआरच्या आधारे तपास सुरू केला. यापूर्वी ईडीने तीन वेळा शोधमोहीम राबवली होती आणि बीसीपीएलचे संचालक, सिंडिकेट सदस्य राधा चरण साह आणि त्यांचा मुलगा कन्हैया कुमार यांच्यासह पाच जणांना अटक केली होती. हेही वाचाः कॅप्टन अमरिंदर सिंग यांच्या कुटुंबात कुणाला मिळणार भाजपाची उमेदवारी? राजकीय संकेत काय सांगतात? सुभाष यांच्या अटकेनंतर आगामी लोकसभा निवडणुकीच्या पूर्वसंध्येला सत्ताधारी भाजपा केंद्रीय एजन्सींचा वापर राजकीय सुडासाठी करत असल्याचा आरोप करीत आरजेडीने ईडीला फटकारले. आरजेडीचे प्रवक्ते मृत्युंजय तिवारी म्हणाले की, “केंद्रीय एजन्सीच्या त्रासाचे आम्हाला अजिबात आश्चर्य वाटत नाही. कायद्याने स्वत:च्या मार्गावर जाण्याच्या विरोधात आमच्याकडे काहीही नाही, परंतु केंद्रीय एजन्सी ज्या पद्धतीने विरोधी पक्षनेत्यांच्या विरोधात काम करीत आहेत, त्याविरुद्ध आम्ही नक्कीच आहोत. पण आमचे सर्वोच्च नेते लालू प्रसाद आणि तेजस्वी प्रसाद यादव यांनी राजकीय सूडबुद्धीच्या अशा कृत्यांमुळे आपण खचून जाणार नाही, असे अनेकदा सांगितले आहे. लालूंच्या आणखी एका साथीदारावर ईडीचे छापे दरम्यान, लालू-राबडी कुटुंबाचे जवळचे सहकारी असणाऱ्या अमित कात्याल यांनी चालवलेल्या रिअल्टी आणि मद्य कंपनीविरुद्ध मनी लाँडरिंग तपासणीचा भाग म्हणून ईडीने मंगळवारी दिल्ली-एनसीआरमधील अनेक ठिकाणी छापे टाकले. लालू, राबडी आणि त्यांचा मुलगा आणि माजी उपमुख्यमंत्री तेजस्वी यादव, मुलगी आणि खासदार मीसा भारती आणि इतर काही मुलांचा समावेश असलेल्या कथित रेल्वे नोकरी घोटाळ्यात कत्याल यांना ईडीने गेल्या वर्षी अटक केली होती. ईडीने मनी लाँडरिंग प्रतिबंधक कायद्याच्या (PMLA) तरतुदींनुसार दिल्ली, गुरुग्राम आणि सोनीपत येथे हरियाणास्थित कृष्ण बिल्डटेक प्रायव्हेट लिमिटेडच्या सुमारे २७ ठिकाणांची झडती घेतली. या कंपनीची जाहिरात अमित कात्याल आणि राजेश कात्याल यांनी केली आहे, जे हरियाणातील व्यापारी आहेत. कंपनीच्या प्रवर्तकांकडून ४०० कोटी रुपयांच्या गृहखरेदी करणाऱ्यांच्या निधीचा कथित अपहार आणि त्यांना परदेशात पार्किंग केल्याचा तपास संबंधित आहे. राबडी एके इन्फोसिस्टीम्स प्रायव्हेट लिमिटेड या कथित शेल कंपनीत अमित कात्याल आणि राजेश कात्याल यांनी स्थापन केली होती, ज्यांना तिने कथितपणे पाटण्याजवळ बिअर कारखाना सुरू करण्यास मदत केली होती. बिहार भाजपाने आरोप केला आहे की, बिहारमध्ये एप्रिल २०१६ मध्ये बंदी लागू झाल्यानंतर कारखाना आता बंद झाला आहे. कंपनीकडे पाटणा आणि बाहेर कोट्यवधी किमतीच्या जमिनी आहेत.
