इंडियन एटिकेट्स: फाइन डाइन

आपल्याकडे साधारणत: नव्वदच्या दशकापासून बाहेर खाण्याची प्रथा खूपच प्रचलित झाली. फॉरेन डिशेस इतक्या मुबलकपणे मिळू लागल्या की, झटपट शिजणाऱ्या नूडल्सनंतर, पास्ता आणि पिझ्झासुद्धा अगदी पराठय़ाच्या पंगतीत जाऊन बसले. आज शहरात कोणी पिझ्झा किंवा बर्गर न खाल्लेला माणूस विरळाच. या परदेशी पदार्थाबरोबर त्या खाण्याच्या प्रथापण आपल्याकडे आल्या. काटा, चमचा आणि सुरी यांचा वापर आता फक्त उच्चभ्रू हॉटेल्समध्ये न होता, साधारण ‘रेस्तराँ’मध्येही व्हायला लागला आहे. कोणत्याही कटलरीचा जेवताना वापर न करणाऱ्या अनेक भारतीयांनी त्याचा सराव अगदी सहजपणे केला. बाहेरचं जेवण हे आज ‘फॉरमल’ आणि ‘इन्फॉर्मल’ ऑकेजन्सना अगदी कॉमन झालं आहे. कोणत्या पद्धतीचे जेवण जेवताना कोणता शिष्टाचार पाळावा लागतो याची जाणीव व्हायला लागली आहे. बिझनेसच्या दृष्टीने तर याला भरपूर महत्त्व आले आहे.
बिझनेसच्या दुनियेत असं म्हणतात की, सर्वात जास्त ‘डील्स’ ही टेबलाच्या आमने-सामने न होता गोल्फ कोर्सवर किंवा ‘रेस्तराँ’ मध्ये होतात. त्यामुळे आता ‘बिझनेस एन्टरटेिनग’ला ‘सिर्फ खिलाव – पिलाव’च्या पलीकडे जाऊन महत्त्व द्यायला लागल्या आहेत. त्यातून पाश्चिमात्य किंवा पूर्वेकडचे ‘क्लाएन्ट’ असतील तर वेगवेगळे शिष्टाचार पाळावे लागतात. अधिक काळजी घ्यावी लागते. अशा वेळी डायिनग एटिकेट आणि बिझनेस एन्टरटेिनगचे ज्ञान असल्यास धीर येतो. तर हे वेगवेगळ्या देशांचे शिष्टाचार कोणते? मुळात जेवतानाचे शिष्टाचार म्हणजे काय आणि ते का आवश्यक आहेत. तुम्ही कुठे आहात आणि काय खाताय तसेच तुमच्याबरोबर कोण आहे. यानुसार या शिष्टाचारांत बदल होतो. हे सगळे शिष्टाचार आपण या स्तंभामधून जाणून घेणार आहोत. सुरुवात भारतीय जेवणापासून करू या.