рд╕рдзреНрдпрд╛ рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдШреЛрдЯрд╛рд│реНрдпрд╛рдВрдЪреЗ рдкреНрд░рдорд╛рдг рд▓рдХреНрд╖рдгреАрдпрд░реАрддреНрдпрд╛ рд╡рд╛рдврд▓реЗ рдЖрд╣реЗ. рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдлрд╕рд╡рдгреБрдХреАрд╕рд╛рдареА рдирд╡рдирд╡реАрди рдпреБрдХреНрддреНрдпрд╛ рд╡рд╛рдкрд░рдд рдЖрд╣реЗрдд. рддреНрдпрд╛рддрдЪ рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓ рдШреЛрдЯрд╛рд│реНрдпрд╛рдЪреЗ рдкреНрд░рдорд╛рдгрд╣реА рд╡рд╛рдврддрд╛рдирд╛ рджрд┐рд╕рдд рдЖрд╣реЗ. рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдЦрд░реЗрджреАрдХрдбреЗ рд▓реЛрдХрд╛рдВрдЪрд╛ рд╡рд╛рдврддрд╛ рдХрд▓ рдмрдШрддрд╛, рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХрд╛рдВрдЪреА рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдирд╡рдирд╡реАрди рдпреБрдХреНрддреНрдпрд╛ рд╢реЛрдзрдд рдЖрд╣реЗрдд. рдпрд╛ рдШреЛрдЯрд╛рд│реНрдпрд╛рдВрдореБрд│реЗ рдЕрдиреЗрдХрд╛рдВрдЪреА рдмрдБрдХ рдЦрд╛рддреАрджреЗрдЦреАрд▓ рд░рд┐рдХрд╛рдореА рдЭрд╛рд▓реА рдЖрд╣реЗрдд. рдХрд╛рдп рдЖрд╣реЗ рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓ рдШреЛрдЯрд╛рд│рд╛? рдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рд╛рдд рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рд▓реЛрдХрд╛рдВрдирд╛ рдХрд╕реЗ рд▓рдХреНрд╖реНрдп рдХрд░рддрд╛рдд? рд╕реНрд╡рддрдГрдЪрд╛ рдмрдЪрд╛рд╡ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд╛рдп рдХрд╛рд│рдЬреА рдШреНрдпрд╛рд╡реА? рдпрд╛рд╡рд┐рд╖рдпреА рд╕рд╡рд┐рд╕реНрддрд░ рдЬрд╛рдгреВрди рдШреЗрдК.

рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓ рдШреЛрдЯрд╛рд│рд╛ рдирдХреНрдХреА рдЖрд╣реЗ рддрд░реА рдХрд╛рдп?

рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдмрд│реАрдВрдирд╛ рдЕрдбрдХрд╡рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдорд╛рдирд╕рд╢рд╛рд╕реНрддреНрд░реАрдп рддрдВрддреНрд░ рд╡рд╛рдкрд░рддрд╛рдд. рд╕реЛрдкреНрдпрд╛ рднрд╛рд╖реЗрдд рд╕рд╛рдВрдЧрд╛рдпрдЪреЗ рдЭрд╛рд▓реНрдпрд╛рд╕ рддреЗ рдкреАрдбрд┐рддрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдордирд╛рдд рднреАрддреА рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдХрд░рддрд╛рдд. рд▓реЛрдХрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдордирд╛рдд рддреБрд░реБрдВрдЧрд╛рдд рдЬрд╛рдгреНрдпрд╛рдЪреА рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдореЛрдареА рджрдВрдбрд╛рдЪреА рд░рдХреНрдХрдо рднрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреА рднреАрддреА рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдХреЗрд▓реА рдЬрд╛рддреЗ. рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓ рдШреЛрдЯрд╛рд│реНрдпрд╛рдд рд▓рдХреНрд╖реНрдп рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдЪреНрдпрд╛ рдирд╛рд╡рд╛рд╡рд░ рдиреЛрдВрджрдгреАрдХреГрдд рдЕрд╡реИрдз рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рд╕рд╛рдВрдЧрд┐рддрд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ рдЖрдгрд┐ рд╣рд╛ рдХреЙрд▓ рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рдХреБрд░рд┐рдЕрд░ рдХрдВрдкрдиреАрдЪрд╛ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рднрд╛рд╕рд╡рд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ. рдкреЕрдХреЗрдЬрдордзреНрдпреЗ рдЕрд╡реИрдз рд╡рд╕реНрддреВ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рд╕рд╛рдВрдЧрд┐рддрд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ. рдпреЗрдереВрдирдЪ рдлрд╕рд╡рдгреБрдХреАрдЪреА рдкреНрд░рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рд╕реБрд░реВ рд╣реЛрддреЗ.

рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдлрд╕рд╡рдгреБрдХреАрд╕рд╛рдареА рдирд╡рдирд╡реАрди рдпреБрдХреНрддреНрдпрд╛ рд╡рд╛рдкрд░рдд рдЖрд╣реЗрдд. (рдЫрд╛рдпрд╛рдЪрд┐рддреНрд░-рдЗрдВрдбрд┐рдпрди рдПрдХреНрд╕рдкреНрд░реЗрд╕)

рд╣реЗрд╣реА рд╡рд╛рдЪрд╛ : рдХрд░реНрдХрд░реЛрдЧрд╛рдкрд╛рд╕реВрди рдорд╛рдирд╕рд┐рдХ рдЖрдЬрд╛рд░рд╛рд╡рд░ рдкреНрд░рднрд╛рд╡реА рдард░рдгрд╛рд░реА рдЬрд│реВ рдЙрдкрдЪрд╛рд░ рдкрджреНрдзрддреА рдЖрд╣реЗ рддрд░реА рдХрд╛рдп? рдпрд╛рдЪреЗ рдорд╣рддреНрддреНрд╡ рдХрд╛рдп?

рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдХрд╛рд╣реА рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХ рддрдкрд╢реАрд▓ рдЙрдШрдб рдХрд░рддрд╛рдд, рдЬрд╕реЗ рдХреА рд▓рдХреНрд╖реНрдп рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╡реНрдпрдХреНрддреАрдЪреЗ рдкреВрд░реНрдг рдирд╛рд╡, рдкрддреНрддрд╛, рдлреЛрди рдирдВрдмрд░ рдЗ. рддреНрдпрд╛рдореБрд│реЗ рд▓реЛрдХрд╛рдВрдЪрд╛рд╣реА рд╕рд╣рдЬ рд╡рд┐рд╢реНрд╡рд╛рд╕ рдмрд╕рддреЛ. рдкреАрдбрд┐рдд рдбрд┐рдЬрд┐рдЯрд▓ рдЕрдЯрдХреЗрдд рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рд╕рд╛рдВрдЧрдд рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рддрдкрд╢реАрд▓, рдкрд╛рд╕рд╡рд░реНрдб рдЗрддреНрдпрд╛рджреА рд╕рдВрд╡реЗрджрдирд╢реАрд▓ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдорд┐рд│рд╡рд▓реА рдЬрд╛рддреЗ. рддрд╕реЗрдЪ рдкреАрдбрд┐рддрд╛рдВрдирд╛ рдмрдирд╛рд╡рдЯ рдЖрд░рдмреАрдЖрдп рдЦрд╛рддреНрдпрд╛рдд рдкреЗрдореЗрдВрдЯ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рджреЗрдЦреАрд▓ рд╕рд╛рдВрдЧрддрд╛рдд. рдПрдХрджрд╛ рдкреЗрдореЗрдВрдЯ рдХреЗрд▓реЗ рдХреА, рддреЗ рдереЗрдЯ рд╕реНрдХреЕрдорд░реНрд╕рдХрдбреЗ рдЬрд╛рддреЗ. рдпрд╛рдордзреНрдпреЗ рдХрдзреА рдХрдзреА рдкреАрдбрд┐рддрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдПрдЦрд╛рджреНрдпрд╛ рдирд╛рддреЗрд╡рд╛рдИрдХрд╛рд▓рд╛ рдЕрдЯрдХ рдХреЗрд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рдмрдирд╛рд╡рдЯ рдХреЙрд▓рд╣реА рдХреЗрд▓реЗ рдЬрд╛рддрд╛рдд.

рд╕реНрд╡рддрдГрдЪрд╛ рдмрдЪрд╛рд╡ рдХрд╕рд╛ рдХрд░рд╛рд▓?

  • рдХреБрд░рд┐рдЕрд░ рдХрдВрдкрдиреАрдХрдбреВрди рдиреЗрд╣рдореА рдкрдбрддрд╛рд│рдгреА рдХрд░рд╛ : рд╡реЗрдмрд╕рд╛рдЗрдЯ, ре▓рдкреНрд╕ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЕрдзрд┐рдХреГрдд рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕реЗрд╡рд╛ рдХреНрд░рдорд╛рдВрдХ рд╕реНрд╡рддрдГ рд╡рд╛рдкрд░рд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕рддреНрдпрддрд╛ рдкрдбрддрд╛рд│рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рддреНрдпрд╛рдВрдиреА рдирдореВрдж рдХреЗрд▓реЗрд▓реЗ рддрдкрд╢реАрд▓ рднрд░рд╛.
  • рдорд╛рд╣рд┐рддреАрдЪреА рдЧреЛрдкрдиреАрдпрддрд╛ : рдкрд░рд┐рд╕реНрдерд┐рддреА рдХрд┐рддреАрд╣реА рднреАрддреАрджрд╛рдпрдХ рд╡рд╛рдЯрдд рдЕрд╕рд▓реА рддрд░реА рдХреЛрдгрддреАрд╣реА рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдмрдБрдХрд┐рдВрдЧ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рд╢реЗрдЕрд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдкреВрд░реНрд╡реА рджреЛрдирджрд╛ рд╡рд┐рдЪрд╛рд░ рдХрд░рд╛.
  • рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХ рдорд╛рд╣рд┐рддреА : рдлреЛрди рдХрд░рдгрд╛рд▒реНрдпрд╛рдЪреА рдУрд│рдЦ рддрдкрд╛рд╕рд▓реНрдпрд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рд╡реИрдпрдХреНрддрд┐рдХ рдорд╛рд╣рд┐рддреА рджреЗрдК рдирдХрд╛.
рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рдмрд│реАрдВрдирд╛ рдЕрдбрдХрд╡рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдорд╛рдирд╕рд╢рд╛рд╕реНрддреНрд░реАрдп рддрдВрддреНрд░ рд╡рд╛рдкрд░рддрд╛рдд. рд╕реЛрдкреНрдпрд╛ рднрд╛рд╖реЗрдд рд╕рд╛рдВрдЧрд╛рдпрдЪреЗ рдЭрд╛рд▓реНрдпрд╛рд╕ рддреЗ рдкреАрдбрд┐рддрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдордирд╛рдд рднреАрддреА рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдХрд░рддрд╛рдд. (рдЫрд╛рдпрд╛рдЪрд┐рддреНрд░-рдЗрдВрдбрд┐рдпрди рдПрдХреНрд╕рдкреНрд░реЗрд╕)
  • рдкреИрд╢рд╛рдВрдЪреА рджреЗрд╡рд╛рдг-рдШреЗрд╡рд╛рдг : рдкрд░рд┐рд╕реНрдерд┐рддреА рдХрд╛рд╣реАрд╣реА рдЕрд╕реЛ, рдкреИрд╢рд╛рдВрдЪреА рджреЗрд╡рд╛рдг-рдШреЗрд╡рд╛рдг рдХрд░реВ рдирдХрд╛.
  • рдШрдЯрдиреЗрдЪреА рддрдХреНрд░рд╛рд░ : рднрд╛рд░рдд рд╕рд░рдХрд╛рд░рдХрдбреЗ рд╕рд╛рдпрдмрд░ рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдЕрд╣рд╡рд╛рд▓рд╛рдЪреЗ рдмрд░реЗрдЪ рдкрд░реНрдпрд╛рдп рдЖрд╣реЗрдд. рдЕрд╢рд╛ рдШрдЯрдирд╛рдВрдЪреА рддрдХреНрд░рд╛рд░ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рддреБрдореНрд╣реА cybercrime.gov.in рдХрд┐рдВрд╡рд╛ резрепрейреж рд╡рд░ рдЖрдкрд▓реА рддрдХреНрд░рд╛рд░ рдиреЛрдВрджрд╡реВ рд╢рдХрддрд╛. рддреНрдпрд╛рдмрд░реЛрдмрд░рдЪ рддреБрдореНрд╣реА рдХреБрд░рд┐рдЕрд░ рдХрдВрдкрдиреАрд▓рд╛рджреЗрдЦреАрд▓ рдХреЙрд▓ рдХрд░реВ рд╢рдХрддрд╛ рдЖрдгрд┐ рд╕рд░реНрд╡ рдЖрд╡рд╢реНрдпрдХ рддрдкрд╢рд┐рд▓рд╛рдВрд╕рд╣ рдпрд╛ рдШрдЯрдиреЗрдЪреА рддрдХреНрд░рд╛рд░ рдХрд░реВ рд╢рдХрддрд╛.

рдмрдирд╛рд╡рдЯ рдХреЙрд▓ рдХрд╕рд╛ рдУрд│рдЦрд╛рдпрдЪрд╛?

  • рдЬреЗрд╡реНрд╣рд╛ рдЕрд╕реЗ рдлрд╕рд╡реЗ рдХреЙрд▓ рдпреЗрддрд╛рдд рддреЗрд╡реНрд╣рд╛ рд╡рд╛рдкрд░рдХрд░реНрддреНрдпрд╛рдВрдирд╛ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕рдорд░реНрдердирд╛рд╢реА рдмреЛрд▓рдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рджреЛрди рджрд╛рдмрдгреНрдпрд╛рд╕ рд╕рд╛рдВрдЧрд┐рддрд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ рдЖрдгрд┐ рджреЛрди рджрд╛рдмрд▓реНрдпрд╛рд╕ рдШреЛрдЯрд╛рд│реЗрдмрд╛рдЬ рддреНрд╡рд░рд┐рдд рдХреЙрд▓ рдЙрдЪрд▓рддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕рдорд░реНрдердирд╛рдХрдбреВрди рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдЪреЗ рднрд╛рд╕рд╡реВ рд▓рд╛рдЧрддрд╛рдд. рдЧреНрд░рд╛рд╣рдХ рд╕реЗрд╡рд╛рдВрдкрд░реНрдпрдВрдд рдкреЛрд╣реЛрдЪрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рдХрд┐рддреА рд╡реЗрд│ рд▓рд╛рдЧрддреЛ рд╣реЗ рд╕рд░реНрд╡рд╛рдВрдирд╛ рдорд╛рд╣реАрдд рдЖрд╣реЗ. рддрд╕реЗ рдЭрд╛рд▓реНрдпрд╛рд╕ рдХреЙрд▓ рдЦреЛрдЯрд╛ рдЕрд╕реВ рд╢рдХрддреЛ рдЖрдгрд┐ рддреБрдордЪреА рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рд╣реЛрдК рд╢рдХрддреЗ.
  • рдпрд╛ рдХреЙрд▓рд╡рд░ рдХрдзреАрдХрдзреА рдкреЛрд▓рд┐рд╕ рдЖрдпреБрдХреНрддрд╛рдВрд╢реА рдмреЛрд▓рд╛ рдЕрд╕рд╛ рдкрд░реНрдпрд╛рдп рджрд┐рд▓рд╛ рдЬрд╛рддреЛ. рдорд╛рддреНрд░, рд╣реЗ рдЕрдЧрджреА рд╕реНрдкрд╖реНрдЯ рдЖрд╣реЗ рдХреА, рдПрдЦрд╛рджреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЕрд╡реИрдз рдкрд╛рд░реНрд╕рд▓рдЪреА рдЪрд░реНрдЪрд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рд╡реНрдпрддрд┐рд░рд┐рдХреНрдд рдкреЛрд▓рд┐рд╕ рдЖрдпреБрдХреНрддрд╛рдВрдХрдбреЗ рдЗрддрд░ рдмрд░реАрдЪ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреА рдХрд╛рдореЗ рдЕрд╕рддрд╛рдд.

рд╣реЗрд╣реА рд╡рд╛рдЪрд╛ : рд╕реЛрдиреВ рд╕реВрджрдиреЗ рд░рд╕реНрддреЗ рдЕрдкрдШрд╛рдд рд░реЛрдЦрдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╕реБрдЪрд╡рд▓рд╛ тАШрдХреНрд░реЕрд╢ рдмреЕрд░рд┐рдЕрд░реНрд╕тАЩрдЪрд╛ рдкрд░реНрдпрд╛рдп; рд╣реА рдкреНрд░рдгрд╛рд▓реА рдХрд╕реЗ рдХрд╛рд░реНрдп рдХрд░рддреЗ?

  • рдЫреЛрдЯреНрдпрд╛ рдЫреЛрдЯреНрдпрд╛ рдЧреЛрд╖реНрдЯреАрдВрдХрдбреЗ рд▓рдХреНрд╖ рджрд┐рд▓реНрдпрд╛рд╕, рдЕрд╢рд╛ рдШреЛрдЯрд╛рд│реНрдпрд╛рдВрдкрд╛рд╕реВрди рджреВрд░ рд░рд╛рд╣рдгреНрдпрд╛рд╕ рдорджрдд рд╣реЛрдК рд╢рдХрддреЗ.
  • рддреНрдпрд╛рд╕рд╣ рд╕рд░рдХрд╛рд░рдХрдбреВрди рдЬрд╛рд░реА рдХреЗрд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рд╕реВрдЪрдирд╛ рдЖрдгрд┐ рдЙрдкрд╛рдпрд╛рдВрдЪреА рдорд╛рд╣рд┐рддреА рдШреЗрдд рд░рд╣рд╛, рдпрд╛ рд╕рддрд░реНрдХрддреЗрдореБрд│реЗ рдСрдирд▓рд╛рдЗрди рдлрд╕рд╡рдгреВрдХ рд░реЛрдЦрдгреЗ рд╢рдХреНрдп рдЖрд╣реЗ.