Benefits of Apana Mudra : योगाचे शरीर आणि मन दोन्हींसाठी विविध आरोग्यदायी फायदे आहेत. पण तुम्हाला माहित आहे का की, आतड्यांची हालचाल सुलभ करण्यात आणि पोट साफ होण्यासाठी देखील योगासने फायदेशीर ठरतात. याच योगासनातील एक प्रकार म्हणजे योग मुद्रा. ज्या केल्याने शरीराचं आरोग्य चांगले राहते. हस्त मुद्रा चिकित्सेनुसार, हात आणि हातांच्या बोटांनी तयार होणाऱ्या मुद्रांमध्ये आरोग्याचं गुपित दडलेलं आहे. त्यामुळे योग शिक्षिका जूही कपूर यांनी अशा एका मुद्रा प्रकाराबद्दल सांगितले आहे, ज्यामुळे तुम्हा पोटांचे आजार, पचनासंबंधीत आजार आणि प्रेग्नंसीदरम्यान जाणवणाऱ्या समस्यांपासून आराम मिळतो. या हस्तमुद्रा प्रकारचे नाव आहे अपान मुद्रा. योगा शिक्षिका जूही कपूर यांनी इन्स्टाग्राम अकाउंटवर एक व्हिडीओ शेअर करत, अपान मुद्रा प्रकारचे फायदे सांगितले आहे. अपान मुद्रा प्रकारामुळे ओटीपोटातील त्रास, अनियमित पाळी सारख्या समस्या अनेक समस्या दूर होता. १) सुलभ बाळंतपण होते.२) ओटीपोटाच्या अवयवांना बळकट मिळते.३) पाठदुखीच्या समस्येपासून मुक्त होता .येते.४) रोगप्रतिकार शक्ती वाढते.५) आतड्यांसंबंधी आरोग्य निरोगी राहते.६) लघवीच्या समस्या दूर राहता येते.७) नकारात्मक भावनांपासून दूर राहता येते. अपान मुद्रा म्हणजे काय? अपान मुद्रा ज्याला अनेकदा एनर्जी मुद्रा असेही म्हणतात. यामुळे यकृत आणि पित्ताशयाला उत्तेजित करून शरीरातील विषारी पदार्थ आणि टाकाऊ पदार्थ कार्यक्षमतेने काढून टाकण्यास मदत होते. या मुद्रेबाबत अक्षर योग संस्थेचे संस्थापक हिमालयन सिद्धा अक्षर यांनी म्हटले की, योगशास्त्रानुसार, श्वासाचे जीवन देणारे सार 'प्राण' म्हणून ओळखले जाते, जे पाच प्राथमिक माध्यमांमधून वाहते. या वाहिन्यांपैकी एक म्हणजे अपान, जे शरीराच्या खालच्या भागातील कार्य नियंत्रित करते. यात लघवी, मासिक पाळी आणि विष्ठेसह अनेक कार्ये नियंत्रित सुरु राहते. म्हणून अपान या हाताच्या मुद्रा प्रकारामुळे प्रजनन आणि उत्सर्जन प्रणालींचे नियमन आणि संतुलन होते. अपान मुद्राचे प्राथमिक ध्येय म्हणजे श्वसनाचे आरोग्य नियंत्रित करणे आणि त्यातील असमतोल आणि व्यत्यय दूर करणे. या मुद्रामधील अनामिका आणि मधले बोट अनुक्रमे ऊर्ध्वगामी आणि खालच्या दिशेने प्रवास करणारी ऊर्जा दर्शवतात. जेव्हा ही बोटे अंगठ्यातील अग्नि घटकासह एकत्रितपणे कार्य करतात तेव्हा शक्ती योग्यरित्या निर्देशित केल्या जातील. शरीरात असलेल्या अपान वायुचे संतुलन राखण्यासाठी तुम्हाला अंगठ्याच्या टोकाशी मधल्या दोन बोटांची टोक जोडावी लागतात. अपान मुद्रा कशी करावी १) तुम्ही करंगळी आणि अंगठ्याचे बाजूचे बोट सोडून मधली दोन बोट अंगठ्याजवळ आणा. २) आता तुम्ही मधली दोन्ही बोटांनी अंगठ्याला हळूवारपणे दाबा. पण बाजूची दोन्ही बोटं एकदम सरळ ठेवा. ) ३आता तुम्ही मांडी घालून बसा आणि अपान मुद्रा अवस्थेत हात गुडघ्यावर ठेवा. यात हाताचे तळवे वरच्या दिशेने ठेवा. आता मुद्रा अवस्थेतील बोटांची मांडणी नीट ठेवा हा मुद्रा प्रकार केव्हा करावा १) सकाळी उठल्यानंतर लगेचच या मुद्रेचा सराव करणे फायदेशीर ठरले. तसेच दिवसभरात कधीही तुम्ही हा मुद्रा प्रकार करु शकता. २) सुरुवातीला ५ मिनिटे हा मुद्रा प्रकार करा, कालांतराने हा कालावधी हळूहळू १५ मिनिटांपर्यंत वाढवा. अपान मुद्राचे आरोग्यासाठी विविध फायदे अपान मुद्रा प्रकाराचे शरीरास विविध फायदे आहेत. पण गर्भवती महिला आणि काही विशिष्ट आजारांचा सामना करण्यांनी हा मुद्रा प्रकार करणे टाळावे. महिलांनी गर्भधारणेच्या पहिल्या ८ महिन्यांत अपान मुद्राचा सराव करू नये. पण शेवटच्या महिन्यात सराव केल्यास सुरळीत आणि सुलभ बाळंतपण सुनिश्चित करण्यात मदत होऊ शकते. अतिसार , कॉलरा आणि कोलायटिस असलेल्यांनीही ही मुद्रा टाळावी, असेही कपूर यांनी सांगितले आहे.
