Senior Citizens Bathing Tips: आंघोळ हा रोजचा एक नियमित भाग आहे, पण पाण्याचे तापमान आणि त्याचा शरीरावर होणारा परिणाम यामागचं शास्त्र अनेकदा दुर्लक्षित केलं जातं. अनेक लोकांसाठी अचानक गरम किंवा थंड पाण्याचा संपर्क शरीरात वेगळी शारीरिक प्रतिक्रिया निर्माण करू शकतो, म्हणून केवळ वृद्धांनीच नाही तर सर्वांनी शरीराला हळूहळू सवय करून घेणं (अ‍ॅक्लिमेटायझेशन) हे गरजेचं आहे.
डॉ. मनीषा अरोरा (सीके बिर्ला हॉस्पिटल, दिल्ली) यांच्या मते, आंघोळीची योग्य पद्धत समजून घेणं आणि चक्कर येण्याची शक्यता ओळखणं हे वृद्ध लोकांचे प्राण वाचवू शकतं आणि त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी खूप महत्त्वाचं ठरू शकतं.
पाण्याच्या तापमानाची सवय लावून घेणं खूप महत्त्वाचं आहे…
डोक्यावर किंवा चेहऱ्यावर थेट पाणी टाकून आंघोळ सुरू करणं हे अगदी नॉर्मल वाटू शकतं, पण यामुळे काही अनपेक्षित शारीरिक प्रतिक्रिया होऊ शकतात. डॉ. अरोरा यांचं म्हणणं आहे की, आंघोळ सुरू करताना आधी पायांवरून पाणी टाकायला हवं.
हे का महत्त्वाचे आहे?
अचानक तापमान बदल: थंड किंवा गरम पाणी थेट डोक्यावर किंवा छातीवर टाकल्यास शरीरातील रक्तवाहिन्या लवकर आकुंचन (vasoconstriction) किंवा प्रसरण (vasodilation) होतात. यामुळे रक्तदाब बदलतो आणि चक्कर येणं किंवा बेशुद्ध पडणं अशा गोष्टी होऊ शकतात.
हळूहळू सवय लावणं: आंघोळ पायांपासून सुरू केल्यास शरीर तापमानाची माहिती मेंदूपर्यंत पोहोचवू शकतं, ज्यामुळे हृदय आणि रक्ताभिसरण प्रणालीला स्वतःला संतुलित करण्यासाठी वेळ मिळतो.
ही पद्धत फक्त वृद्धांसाठीच नाही तर सर्व वयोगटातील लोकांना या सवयीमुळे फायदा होतो, असं डॉ. अरोरा म्हणाल्या. वयामुळे शरीरातील तापमान नियंत्रित करण्याची क्षमता कमी होणे किंवा उभं राहिल्यावर रक्तदाब कमी होणे (postural hypotension) यामुळे वृद्धांना अधिक धोका असतो. पण तरुणांनाही कधी कधी थोडा वेळ चक्कर येणं किंवा डोकं हलकं वाटणं याचा अनुभव येऊ शकतो.
बाथरूममधील सुरक्षितता वाढवण्यासाठी टिप्स:
धोका कमी करण्यासाठी डॉ. अरोरा यांनी खालील काळजी घेण्याचा सल्ला दिला आहे:
१. सुरक्षित आंघोळीची पद्धत वापरा: आंघोळ करताना नेहमी पायांपासून सुरू करा.
२. पाणी पुरेसं प्या: शरीरातील रक्तदाब नियंत्रित राहण्यासाठी पाणी योग्य प्रमाणात प्या.
३. बाथरूमचं तापमान तपासा: खूप गरम किंवा खूप थंड पाण्याने आंघोळ टाळा. बाथरूममध्ये हवा खेळती राहील याची काळजी घ्या.
४. मदतीची साधनं वापरा: हात पकडायला रेलिंग (grab bars), नॉन-स्लिप मॅट्स (non-slip mats), आणि बसायला स्टूल वापरल्यास स्थिरता मिळते.
५. आरोग्य तपासणी नियमित करा: कमी रक्तदाब किंवा हृदयाशी संबंधित त्रास असेल तर वेळच्यावेळी डॉक्टरकडे तपासणी करा.
डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?
चक्कर येणं किंवा बेशुद्ध होण्याच्या समस्येकडे कधीच दुर्लक्ष करू नये. खालील परिस्थितीत लगेच डॉक्टरांशी संपर्क करा:
- वारंवार चक्कर येत असेल
- चक्कर येताना छातीत दुखणं, हृदयाची अनियमित धडधड किंवा गोंधळ वाटत असेल
- काहीही पूर्वसूचना न देता अचानकच चक्कर येत असेल- जसं की डोकं हलकं वाटणं किंवा मळमळ होणं
