महात्मा गांधी यांचे नातू अरुण गांधी यांचं निधन

अरुण गांधी हे भारतीय-अमेरिकन शांतता कार्यकर्ते, वक्ता आणि लेखक होते, जे त्यांच्या अहिंसा आणि सामाजिक न्यायाच्या वकिलीसाठी ओळखले जात. त्यांचा जन्म १४ एप्रिल १९३४ रोजी दक्षिण आफ्रिकेतील डर्बन येथे झाला. ते मोहनदास करमचंद गांधी यांचे पाचवे नातू होते. ब्रिटिश औपनिवेशिक राजवटीपासून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या अहिंसक लढ्याचे ते नेते होते.

दक्षिण आफ्रिकेत वाढलेल्या अरुण गांधींनी वर्णभेद आणि पृथक्करण, तसेच भारतीय स्थलांतरितांविरुद्ध भेदभाव आणि हिंसाचार यांचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला. १९४६ मध्ये, जेव्हा ते बारा वर्षांचे होते, ते त्यांच्या आजोबांसोबत (महात्मा गांधी) राहण्यासाठी भारतात गेले. अरुण गांधींनी सेवाग्राम गावात आजोबांसोबत दोन वर्षे घालवली. तेथे त्यांना अहिंसेची तत्त्वे आणि भारतीय स्वातंत्र्याच्या लढ्याबद्दल माहिती मिळाली. त्यांनी गरीब ग्रामीण समुदायात राहण्याची आव्हाने पाहिली आणि सहानुभूती आणि सामाजिक जबाबदारीची खोल भावना स्वत:मध्ये विकसित केली.

१९४८ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेत परतल्यानंतर, अरुण गांधी वर्णभेदविरोधी चळवळीत सहभागी होत राहिले आणि त्यांच्या सक्रियतेसाठी त्यांना अनेक वेळा अटक करण्यात आली. १९५६ मध्ये ते पत्रकार म्हणून काम करण्यासाठी भारतात आले आणि १९६० मध्ये ते भारताचे नागरिक झाले. अरुण गांधी यांनी पत्रकार आणि संपादक म्हणून काम केले. भारत आणि परदेशात अहिंसा आणि सामाजिक न्यायाचा प्रचार केला.

अरुण गांधी यांनी “द गिफ्ट ऑफ अँगर: अँड अदर लेसन फ्रॉम माय ग्रँडफादर महात्मा गांधी” यासह अनेक पुस्तके लिहिली आहेत, ज्यात त्यांच्या आजोबांसोबतच्या नातेसंबंधातून त्यांच्या वाढीचा आणि आत्म-शोधाचा वैयक्तिक प्रवास वर्णन केला आहे. त्यांनी अहिंसा, सामाजिक न्याय आणि महात्मा गांधींचा वारसा यावरही विपुल लेखन केले आहे आणि २००४ मध्ये आंतरराष्ट्रीय शांतता पुरस्कारासह त्यांच्या कार्यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत.

कोल्हापूरशी दोन दशके संबंध

अरुण गांधी हे अरुण चव्हाण (‘अवनि’ संस्थेचे संस्थापक) यांचे जवळचे मित्र होते. चव्हाण यांनी भारतातील कोल्हापुरातील उपेक्षित आणि शोषित मुलांच्या काळजी आणि संरक्षणासाठी अवनि संस्थेची स्थापना केली. अरुण गांधींनी अवनिसाठी नवीन कॅम्पस असण्याची गरज लक्षात घेतली, जिथे की अधिक मुलींची काळजी घेतली जाऊ शकते. २००८ मध्ये त्यांनी गांधी वर्ल्डवाईड एज्युकेशन इन्स्टिट्यूट (GWEI) ची स्थापना केली, वर्षानुवर्षे, अरुण गांधी आणि GWEI ने अवनिच्या कार्याला मोठा पाठिंबा दिला. अवनी संघटनेशी ते गेल्या २६ वर्षांपासून जोडले गेले होते.

कोल्हापुरात उपचार

फेब्रुवारी २०२३ मध्ये, अरुण गांधी यांनी अवनी होम फॉर गर्ल्सला भेट दिली, परंतु त्यांची प्रकृती खालावली आणि ते परत जाऊ शकले नाहीत. गेल्या दोन महिन्यांपासून अरुणभाई त्यांच्या इच्छेनुसार अवनि संस्थेच्या अध्यक्षा अनुराधा भोसले यांच्या घरी हणबरवाडी येथे वास्तव्यास होते. त्यांचे सुपुत्र तुषार गांधी व त्यांचे नातेवाईक यांच्या संमतीने अरुण गांधी यांचा अंत्यविधी वाशी (ता. करवीर, कोल्हापूर, नंदवाळ रोड) येथील गांधी फाऊंडेशनच्या जागेत सायंकाळी ५ वाजता होणार आहे.