‘एखाद्या प्राध्यापकाला परदेशी जाऊन आपली मते ठामपणे मांडता येतील, असे वातावरण आता आहे का,’ असा प्रश्न ज्येष्ठ नाटककार सतीश आळेकर यांनी सोमवारी उपस्थित केला. साधना ट्रस्टच्या वतीने सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या माजी जर्मन विभागप्रमुख नीती बडवेलिखित ‘मुशाफिरी’ या पुस्तकाचे प्रकाशन सतीश आळेकर यांच्या हस्ते करण्यात आले. त्या प्रसंगी आळेकर बोलत होते. ते म्हणाले, ‘नीती बडवे काम करत होत्या, त्या काळात उदारमतवाद असल्याने परदेशात जाऊन त्या मोकळेपणाने मते मांडू शकल्या. आता वातावरण असे आहे, की कोणत्या प्राध्यापकाला परदेशी जाऊन आपली मते ठामपणे मांडता येतील? शासकीय विद्यापीठांमध्ये तर गेल्या १४ वर्षांत एकाही प्राध्यापकाची भरती झालेली नाही. विद्यार्थ्यांना नवीन मास्तर कधी बघायला मिळतील, हेही सांगणे कठीण आहे.’
‘डाॅ. मोहन आगाशे आणि मॅक्समुल्लर भवनच्या माध्यमातून १९९२ मध्ये बर्लिनला जाण्याचा योग आला. तेथील नाटके पाहिली. मूळ जर्मन संहितेचा अनुवाद असलेली ‘वळण’, ‘भिंत’, ‘प्रलय’ अशी नाटके सादर केली,’ अशा आठवणींनाही आळेकर यांनी उजाळा दिला.
प्रसिद्ध समीक्षक रेखा इनामदार-साने म्हणाल्या, ‘परकीय भाषा शिकविणाऱ्या प्राध्यापकांना एक संधी आपसूकपणे मिळते. प्रशिक्षण घेण्यासाठी, परिषदांमध्ये निबंधवाचक म्हणून सहभागी होण्याची संधी नीती बडवे यांना मिळाली. त्यासाठी त्यांनी युरोप खंड अनेकदा पालथा घातला आहे. परदेशात लेखक, कवींची स्मारके किंवा पुतळे असतात. त्याकडे लक्ष वेधत परदेशातील खाद्यसंस्कृती आणि व्यक्तिपरिचय करून देणाऱ्या या लेखनाची भाषा प्रासादिक आणि प्रवाही आहे.’
बडवे यांच्यासह ‘साधना’चे संपादक विनोद शिरसाठ आणि निनाद माटे आदी या वेळी उपस्थित होते. बडवे आणि शिरसाठ यांनीही मनोगत व्यक्त केले.
‘संहिता संकेतस्थळावर याव्यात’
‘नाटकाच्या संहितेचे कागद हाती घेणे आता बाद झाले आहे. युवा कलाकार मोबाइल हातामध्ये घेऊनच नाटकाची तालीम करतात,’ या बदलाकडे लक्ष वेधून सतीश आळेकर म्हणाले, ‘रंगभूमीवर काम करणाऱ्या नव्या कलाकारांना नाटकाच्या संहिता उपलब्ध नाहीत. सर्वच नाटकांची, एकांकिकांची पुस्तके प्रकाशित करणे प्रकाशकांनाही शक्य नाही. अशा परिस्थितीमध्ये नाटकाच्या संहिता आधुनिक माध्यमाद्वारे संकेतस्थळावर उपलब्ध करून द्याव्यात. या संहिता संकेतस्थळावर उपलब्ध करून दिल्यास युवा रंगकर्मींना त्या पानांच्या प्रती काढून घेणे शक्य होऊ शकेल. त्यासाठी काही शुल्क आकारले, तरी हरकत नाही. ‘कर्तव्य साधना’ने त्यासाठी पुढाकार घ्यावा.’