व्यक्तिवेध : कॅप्टन पु. शं. बर्वे

लंडनहून परतल्यावर भारत सरकारचे नौवहन सल्लागार हे पद त्यांना देण्यात आले. जहाजातून एलपीजी अथवा निम्नतापी (क्रायोजेनिक) माल उतरवण्यासाठी कार्यपद्धती, बंदराबाहेर जहाजांवर पायलट चढता उतरतानाची सुरक्षा पद्धत, जहाजांवर अधिकाऱ्यांची कमतरता होऊ नये म्हणून उपाययोजना, मुंबई आणि जेएनपीटी बंदरांसाठी एकत्र पायलट पद्धत अशा अनेक प्रकारे या पदावरून त्यांनी योगदान दिले. एखादे जहाज असुरक्षित आढळले तर महासागरी प्रवासास जाण्यास सुरक्षित होईपर्यंत ते थांबवून ठेवणे हा अवघड निर्णय ते खंबीरपणे घेत असत. जहाज काही तास जरी थांबले तरी जहाज मालकाचे काही लाख रुपयांचे नुकसान होऊ शकते, पण सुरक्षेबाबत कुठलीही तडजोड बर्वे करत नसत. नौपरिवहन अधिनियम, जहाज बांधणी, दुरुस्ती, नौवहनासाठी वापरली जाणारी उपकरणे, जहाजांना होणारे अपघात अशा तांत्रिक विषयांवरची नियमावली तयार करणे व ती यशस्वीपणे राबवणे यातही त्यांचा वाटा मोठा आहे.

पश्चिम भारतातील नौवहन प्रशिक्षणाची प्रगती ‘डफरीन’ या नौकेपासून ‘ट्रेनिंग शिप राजेंद्र’ आणि पुढे १९९१ साली ‘राजेंद्र’च्या ऐवजी नवी मुंबईतील नेरुळमध्ये ४० एकर जागेत स्थापन झालेली ‘टी.एस.चाणक्य’ ही मॅरिटाइम अकॅडमी अशी झाली आहेत. या अकॅडमीच्या उभारणीत कॅप्टन बर्वे यांचा सल्ला अनेकदा मोलाचा ठरला. या नव्या संस्थेत तीन वर्षांचा मुंबई विद्यापीठाचा पदवी अभ्यासक्रम सुरू करण्यास त्यांनी घेतलेले कष्ट महत्त्वाचे होते. हा अभ्यासक्रम आंतरराष्ट्रीय दर्जाचाच व्हावा, यासाठी कोणतीही कसूर न सोडता जपानी इंटरनॅशनल कोऑर्डिनेशन एजन्सीकडून ‘सिम्युलेटर’ मिळवण्यासाठी त्यांनी वाटाघाटी केल्या. सरकारी सेवेत त्यांची बंदरविकास, दीपगृहविकास वगैरे समित्यांवर नेमणूक झाली होती. तिथे त्यांची मते नेहमी महत्त्वाची समजली जात. नौवहन उद्याोगासाठी लोकसभेच्या खासदार समितीच्या चर्चांमध्ये त्यांचे सहकार्य घेतले जाई, ‘आयएमओ’तर्फे अन्य राष्ट्रांना मार्गदर्शन करण्यासाठीही त्यांना पाचारण केले जात असे.