Money Mantra : पिच डेक म्हणजे काय आणि तो कसा तयार करायचा?

स्टार्टअप कंपनीच्या विस्तारातील एक महत्त्वाचा टप्पा म्हणजे भांडवल उभारणी. विशेषतः बाह्य गुंतवणुकदारांकडून भांडवल घेताना आपल्या कंपनीची सर्व माहिती संबंधित गुंतवणुकदाराला आधी सांगावी लागते. त्या माहितीच्या तसेच अन्य स्रोतातून मिळालेल्या आकडेवारी व माहितीच्या आधारे कोणताही गुंतवणूकदार आपला निर्णय घेतो. त्यामुळे गुंतवणुकदाराने आपल्या कंपनीतच गुंतवणूक का करावी हे ‘पटवून’ देण्यासाठी सर्व माहिती त्यांच्यापर्यंत योग्य प्रकारे पोहोचविणे गरजेचे असते. ही माहिती गुंतवणूकदार किंवा अन्य कोणाहीसमोर सादर करण्याचा एक मार्ग म्हणजे ‘पिच डेक’ अर्थात सादरीकरण.

आपल्या कंपनीविषयी माहिती देणे हे कोणत्याही नवउद्योजकाचे आवडते काम असते, कारण जेवढी माहिती दिली जाईल तेवढी गुंतवणूक मिळविण्याची शक्यता अधिक असते असा समज आहे. पण अधिकाधिक माहिती देताना अनेक नवउद्योजक हे भरपूर मजकूर टाकण्याचा प्रयत्न करतात. त्यामुळे त्यांचे सादरीकरण हे रटाळ होण्याची भीती असते. खरं तर ‘पिच डेक’चा उद्देश हा गुंतवणुकदाराचे लक्ष वेधून घेत त्यांना पुढील मिटींगसाठी उद्युक्त करणे असते. केवळ पिच डेक पाहून कोणताही गुंतवणूकदार आपला गुंतवणुकीचा निर्णय घेत नसतो. त्यामुळे तुम्ही तुमच्या व्यवसाय आणि संबंधित बाजारपेठेचा, त्यातील संधी आणि आव्हानांचा अभ्यास पूर्ण केला आहे याची चुणूक दाखविण्याची संधी म्हणजे पिच डेक.

हेही वाचा : Money Mantra: विक्रम संवत २०८० मध्ये कोणते शेअर्स निवडायचे?

गुंतवणूकदार तुमच्या कंपनीत गुंतवणूक करण्यासाठी इच्छुक असतीलही पण त्यांच्याकडे वेळेची कमतरता असण्याची शक्यता असते. त्यामुळे तुमच्या कंपनीचे उत्पादन किंवा सेवा नेमकी काय आहे, त्यासाठीची बाजारपेठ किती मोठी आहे, प्रोडक्ट-मार्केट फिट कसा योग्य आहे, व्यवसायाचे गणित काय आहे, त्यासाठी किती व कोणती संसाधने वा मनुष्यबळ लागणार आहे अशी महत्त्वाची माहिती उत्तम सादरीकरणाद्वारे मांडणे आवश्यक असते. या सादरीकरणासाठी शक्य तेवढ्या जास्त फोटो, आयकॉन, आकडेवारी, चार्ट किंवा ग्राफ, व्हीडिओ इत्यादीचा वापर करणे योग्य ठरते. केवळ आपल्या कंपनीचे स्पर्धक कोण आहेत, त्यांच्या जमेच्या बाजू कोणत्या आहेत आणि त्यावर मात करण्यासाठी स्वतःच्या कंपनीच्या जमेच्या बाजू कोणत्या आहेत हे दाखवून दिल्यास गुंतवणूकदारांसमोर बाजारपेठेतील स्पर्धेचे चित्र योग्य पद्धतीने उभे करता येते. यामध्ये आपल्या उत्पादन किंवा सेवेचे मूल्य किंवा शुल्क कसे ठरविले आहे, हेदेखील अधोरेखित करता येते.

हेही वाचा : Money Mantra: ‘ही’ कर सवलत तुम्हाला माहितेय का?

सर्वसाधारणपणे पिच डेकची रचना पुढीलप्रमाणे असते – कंपनीने कोणता ‘प्रॉब्लेम’ हेरला आहे, त्यावर सोल्यूशन काय आहे, व्यवसायाचे गणित काय आहे, बाजारपेठेतील स्पर्धात्मक चित्र कसे आहे, नवउद्योजकांची व भागीदारांची थोडक्यात माहिती, मार्केटिंगचे नियोजन कसे केले आहे व या सर्व गोष्टींसाठी किती भांडवलाची गरज आहे.

हेही वाचा : Money Mantra : MSSC योजनेत गुंतवणूक करून ‘हे’ फायदे मिळणार, जाणून घ्या खाते उघडण्याची संपूर्ण प्रक्रिया

बऱ्याच नवउद्योजकांना पिच डेक कधी तयार करायचा याचा अंदाज नसतो. त्यामुळे बिझनेस आयडिया नसताना, किंवा ती संकल्पना व्यावहारिक आहे कि नाही हे न तपासता, व्यवसायाला पूर्ण वेळ देणे शक्य नसतानाही ते पिच डेक तयार करण्याची घाई करतात. खरं म्हणजे याची आवश्यकता नसते. आपला व्यवसाय सुरू केल्यानंतर काही सशुल्क ग्राहक मिळविल्यानंतर बीजभांडवल उभारणीसाठी, व्यवसाय विस्तारासाठी, सहसंस्थापक शोधताना पिच डेकची आवश्यकता भासते. गुंतवणूकदार किंवा भागीदारांच्या व्यतिरिक्त सामान्यतः कोणत्याही नवउद्योजकाला एखाद्या स्पर्धेत सहभागी होण्यासाठी, अॅक्सलरेटरमध्ये अर्ज करण्यासाठी, ‘डेमो डे’साठी, एखाद्या राष्ट्रीय वा आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रमात सहभागी होतानाही पिच डेकची गरज असते. नवउद्योजक पिच डेक स्वतः तयार करू शकतात, किंवा काही अनुभवी व प्रोफेशनल व्यक्ती किंवा संस्थांकडून ते तयार करवून घेऊ शकता.