ज्या रोगांत रोगास कारणीभूत सूक्ष्मजीवांचा प्रसार एका व्यक्तीपासून दुसऱ्या व्यक्तीपर्यंत होतो, अशा रोगांस संसर्गजन्य रोग म्हणतात. असे रोग निसर्गत: जसे पसरतात, तसेच ते युद्धात किंवा विध्वंसक संघटनांकडून पसरवलेही जाऊ शकतात. जैविक साधनांचा, प्रामुख्याने सूक्ष्मजीवांचा अस्त्र म्हणून वापर करून दहशत निर्माण करण्याच्या युद्ध प्रकाराला जैविक युद्ध म्हटले जाते.

प्राचीन काळी देखील शहरांच्या भिंतींवर किंवा विहिरींत आणि इतर जलस्रोतांत शत्रू राष्ट्रास नामोहरम करण्यासाठी रोगाने संक्रमित मृतदेह टाकण्यात आल्याचे उल्लेख आढळतात. ‘ग्लॅडिएटर्स’ कधी कधी रिंगणात प्रवेश करण्यापूर्वी आपल्या तलवारी कुजलेल्या प्रेतात रुतवून दूषित करत. कुजलेल्या प्रेतातील घातक सूक्ष्मजीवांच्या संसर्गामुळे तलवारीच्या अगदी किरकोळ जखमांनीही प्रतिस्पर्ध्याचा मृत्यू होत असे. १७६३ मध्ये अमेरिकन क्रांतीपूर्वी वसाहतवादी ब्रिटिश लष्करी अधिकाऱ्यांनी मूळ अमेरिकन लोकांना देवीच्या विषाणूने माखलेल्या चादरी वाचून ठार मारण्याचा प्रयत्न केला.

Loksatta Article On the occasion of the Silver Jubilee of Kargil
लेख: ‘कारगिल’ संघर्षाची आणि संयमाची पंचविशी
Nakshatra transformation of Ketu These three zodiac signs will bring happiness
८ सप्टेंबरपर्यंत पैसाच पैसा! केतूच्या नक्षत्र परिवर्तनाने ‘या’ तीन राशींच्या व्यक्तींना मिळणार सुख-समृद्धी अन् मानसन्मान
Paranoid Personality Disorder, PPD, personality disorders, behavioral patterns, mental health, psychotherapy, DSM-5, family dynamics, trust issues, mental illness, symptoms, treatment, chaturang article,
स्वभाव – विभाव : ते असे का वागतात?
shani rahu shubh sanyog are lucky for three zodiac
शनि राहुमुळे होणार आकस्मित धनलाभ, ‘या’ तीन राशींना मिळणार बक्कळ पैसा
After 50 years Sun-Saturn will create Shadashtak Yoga
५० वर्षांनंतर सूर्य-शनी निर्माण करणार ‘षडाष्टक योग’; ‘या’ चार राशीच्या व्यक्तींना करावा लागणार अडचणींचा सामना
prevent allergies this monsoon
“आला पावसाळा, आरोग्य सांभाळा!” मान्सूनमध्ये ‘या’ सात पदार्थांचे सेवन करून संसर्ग टाळा
Horoscope Shasha Raja Yoga is created due to retrograde Saturn
शनी करणार मालामाल! वक्री शनीमुळे निर्माण झाला शश राजयोग; ‘या’ तीन राशीच्या व्यक्तींना मिळणार पैसा अन् प्रत्येक कामात यश
Loksatta kutuhal Maculochpitts neuron Intelligence
कुतूहल: मॅक्युलोचपिट्स न्यूरॉन

१९३७-४५ दरम्यान झालेल्या दुसऱ्या चीन- जपान युद्धात जपानच्या ‘मंचू युनिट-७३१’ने रोगकारक जिवाणूंचा वापर केला होता. १९४१-४२ साली अमेरिकन आणि ब्रिटिश शास्त्रज्ञांनी हिटलरशासित जर्मनीविरोधात वापरायच्या अँथ्रॅक्स बॉम्बच्या चाचण्या स्कॉटलंडच्या वायव्य किनाऱ्यावरील ग्रुइनार्ड बेटावर घेतल्या होत्या. एम-११४ या बॉम्बचा वापर एम-३३ या संयुक्त बॉम्बमध्ये करण्यात आला होता. याचे नाव ब्रुसेला क्लस्टर बॉम्ब असे होते. हा बॉम्ब १९५० मध्ये तयार करण्यात आला. हे जगातील पहिले अधिकृत जैविक हत्यार मानले जाते.

त्यानंतर २००१-०२ मध्ये दहशतवाद्यांनी वॉशिंग्टन येथील सरकारी अधिकाऱ्यांना अँथ्रॅक्स जिवाणू पत्रातून पाठविले होते. आज विविध राष्ट्रांनी प्रामुख्याने अँथ्रॅक्स, बोटुलिझम, ब्रुसेलॉसिस, पटकी, प्लेग, क्यू-ज्वर, देवी, स्टेफिलोकोकल एंटेरोटॉक्सिन-बी, टेल्यूरेमिया, इबोला या रोगांचे संक्रमण करणाऱ्या सूक्ष्मजीवांना जैविक अस्त्र म्हणून  विकसित केल्याचे अभ्यासक सांगतात. या जंतूंची रोगकारक क्षमता उच्च असते. त्यामुळे होणाऱ्या रोगाविरोधात लस उपलब्ध नसते. उपलब्ध प्रतिजैविकांनी रोग आटोक्यात येत नाही. साथरोगशास्त्रज्ञ संसर्गजन्य आजारांवर नियमित नजर ठेवून असतात, परंतु  संसर्गजन्य आजाराचा स्रोत कृत्रिम आहे की नैसर्गिक याचा उलगडा करणे बहुतेक वेळा अशक्य  असते. क्रिटिकल रिएजंट कार्यक्रमांतर्गत जनुकीय उत्परिवर्तन करून ही जैविक हत्यारे तयार केली जातात. भारतात जैविक अभियांत्रिकी मान्यता समिती (जेनेटिक इंजिनीअिरग अ‍ॅप्रूव्हल समिती) अशा सूक्ष्मजीवांच्या उत्पादनावर नियंत्रण ठेवते. कोविडची साथ हा जैविक युद्धाचा परिणाम असावा, असे भाकीत अनेक जण करत असले, तरी तसा वैज्ञानिक पुरावा मिळालेला नाही.