शहरबात, कायदा-सुव्यवस्थेची : मोहजालापासून सावधान!

बिबवेवाडी भागात एका ज्येष्ठ नागरिकाची विवाहविषयक संकेतस्थळावरून झालेल्या ओळखीतून १३ लाख रुपयांची फसवणूक करण्यात आल्याचा प्रकार नुकताच उघडकीस आला. यापूर्वीही अशा प्रकारचे गुन्हे पुणे शहर परिसरात घडले आहेत. बिबवेवाडी भागातील एका डाॅक्टर तरुणीने विवाहविषयक संकेतस्थळावरून झालेल्या फसणुकीतून रुग्णालयात विषारी औषध पिऊन आत्महत्या केल्याची घटना काही महिन्यांपूर्वी घडली. या प्रकरणात सांगलीतील एका डाॅक्टर तरुणाने तिची फसवणूक केली होती.

त्या डाॅक्टरने विवाह झाल्याचे लपवून तरुणीला जाळ्यात ओढले. तिच्याकडून वेगवेगळ्या कारणांनी पैसे उकळले. तरुणीने विवाहाबाबत विचारणा केली, तेव्हा तिला झिडकारले. माझा विवाह झाला आहे, असे सांगितले. त्या धक्क्यातून तरुणी सावरली नाही आणि आत्महत्या केली. पोलिसांनी याप्रकरणी तपास करून पसार झालेल्या डाॅक्टरला नवी मुंबईतून अटकही केली होती. त्यामुळे विवाहविषयक संकेतस्थळावर झालेली ओळख किंवा विवाहाबाबत चर्चा सुरू असताना पुरेशी काळजी आणि खातरजमा करणे गरजेचे आहे. अशा घटनांमध्ये बऱ्याचदा विवाहेच्छू उच्चशिक्षित तरुण आणि तरुणी जाळ्यात सापडत असल्याचे निरीक्षण पोलीस अधिकाऱ्यांनी नोंदविले.

विवाहविषयक संकेतस्थळावर नावनोंदणी करताना संबंधित संकेतस्थळाची विश्वासार्हता तपासायला हवी. काही संकेतस्थळांवर बनावट प्रोफाइल करण्याची मुभा नसते. बऱ्याचदा चोरटे विवाहविषयक संकेतस्थळावर बनावट छायाचित्रे ठेवतात. परदेशात नोकरी किंवा उच्चपदस्थ अधिकारी असल्याची बतावणी केली जाते. अशा वेळी विवाहेच्छू तरुण-तरुणींनी संबंधित प्रोफाइलवर असलेली माहिती पडताळायला हवी. बऱ्याच प्रकरणांत चोरटे खोटी माहिती देऊन जाळ्यात ओढतात.

संकेतस्थळाच्या माध्यमातून संवाद वाढल्यानंतर लगेच छायाचित्र, व्यक्तिगत माहिती, बँक खात्यांचे तपशील पाठवू नका. संवाद साधताना व्हिडिओ काॅलिंग सुविधेचा वापर करणे गरजेचे आहे. तसे केल्यास संबंधित व्यक्तीची माहिती मिळण्यास मदत होते. बऱ्याच प्रकरणांत चोरटे शक्यतो व्हिडिओ काॅलिंग सुविधेचा वापर करण्याचा टाळतात. संवाद वाढल्यानंतर चोरटे वैद्यकीय उपचार, व्यवसाय, तसेच आर्थिक अडचणींचे कारण सांगून पैसे उकळतात. काही प्रकरणांत परदेशातून भेटायला येणार आहे, तसेच परदेशातून भेटवस्तूंचे आमिष दाखवून फसवणूक केली जाते. सीमाशुल्क विभागाच्या (कस्टम) अधिकाऱ्यांनी विमानतळावर भेटवस्तू जप्त केल्या आहेत किंवा कस्टम्सच्या अधिकाऱ्यांनी पकडल्याची बतावणी करून चोरटे पैसे उकळतात. प्रत्यक्षात चोरटे विमानतळावर आलेलेच नसतात किंवा त्यांनी भेटवस्तूही पाठविलेली नसते.

गेल्या काही महिन्यांपासून मैत्री ॲप, डेटिंग ॲपच्या माध्यमातूनही फसवणूक करण्याचे प्रकार वाढीस लागले आहेत. विशेषत: गे ॲपच्या माध्यमातून अक्षरश: लूटमार केली जाते. निर्जन ठिकाणी बोलावून असे प्रकार घडतात.

आठवडाभरापूर्वी सदाशिव पेठेतील एका तरुणाला गे ॲपच्या माध्यमातून झालेल्या ओळखीतून मंगळवार पेठेत लुटण्यात आले होते. चोरट्यांनी त्याला कोयत्याचा धाक दाखवून रोकड चोरली होती. सिंहगड रस्ता परिसरातील एका तरुणाची गे ॲपच्या माध्यमातून बदनामी करून त्याला धमकाविण्यात आल्याची घटना नुकतीच घडली. डेटिंग ॲपच्या मोहजालातही उच्चपदस्थ अधिकारी आणि अगदी ज्येष्ठ नागरिकही सापडले आहेत. विवाहविषयक संकेतस्थळे, मैत्री, तसेच डेटिंग ॲपच्या माध्यमातून झालेली ओळख आणि विश्वासार्हता तपासायला हवी. आभासी जगतातील काळी बाजू समजावून न घेतल्यास फसवणूक होण्याची शक्यताच जास्त आहे.

rahul.khaladkar@expressindia.com