Diabetic Rice Good For Diabetic People : डायबिटीज भारतात वेगाने पसरत आहे. त्यामुळे डायबिटीज असल्यास पथ्य पाळणे अत्यंत महत्त्वाचे असते. हा एक क्रोनिक आजार आहे. जे पदार्थ इतर वेळीस शरीराला पोषक ठरतात तेच पदार्थ डायबिटीजच्या रुग्णांना मात्र जीवघेणे सिद्ध होऊ शकतात. याचं मुख्य उदाहरण म्हणजे भात. अनेकदा डायबिटीज असलेल्या रुग्णांना भात खाऊ नये असा सल्ला दिला जातो. तर सुपरस्टार अभिनेता गोविंदाची पत्नी सुनीता आहुजाला सुद्धा डायबिटीज आहे. तर तिचा आहार नेमका कसा असतो आणि त्याचे फायदे काय याबद्दल जाणून घेऊया…
कर्ली टेल्सला दिलेल्या मुलाखतीत सुनीता आहुजा हीने काही दिवसांपूर्वीच तिच्या आहाराच्या सवयींबद्दल, विशेषतः भातावर असणाऱ्या प्रेमाबद्दल सांगितले. सुनीता आहुजा जेवताना अर्धी पोळी आणि थोडा भात खाते. पण, तिला मधुमेह असल्यामुळे ती वेगळ्या प्रकारचा भात खाते. तसेच हा भात खाल्यावर शुगर स्पाइक्स होत नाही ; असे सुद्धा तिने आवर्जून सांगितले आहे.
तर हा तांदूळ नेमका कोणता आहे याबद्दल जाणून घेण्यासाठी द इंडियन एक्स्प्रेसने तज्ज्ञांशी चर्चा केली.
सल्लागार आहारतज्ज्ञ आणि प्रमाणित मधुमेह शिक्षक कनिका मल्होत्रा म्हणाल्या की, अलिकडच्या वर्षांत, ‘डायबेटिक राइस’ हा शब्द लोकप्रिय झाला आहे, जो मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी एक आरोग्यदायी पर्याय म्हणून बाजारात आणला जातो. ‘डायबेटिक राइस’ नावाचा कोणताही विशेष तांदूळ नाही. पण, लोक बहुतेकदा रक्तातील साखर नियंत्रणासाठी चांगले असलेल्या तांदळाच्या प्रकारांना संबोधण्यासाठी हा शब्द वापरतात. यामध्ये तपकिरी तांदूळ, लाल तांदूळ आणि काही धान्याच्या जातींचा समावेश आहे. उदाहरणार्थ, लांब दाण्याचा पांढऱ्या तांदळाचा मध्यम ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) सुमारे ५६-६९ असतो, याचा अर्थ तो लहान दाण्याचा पांढऱ्या तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स जास्त असतो; जो रक्तातील साखर हळूहळू वाढवतो.
डायबेटिक राइस (Diabetic rice) हा तांदळाचा विशिष्ट प्रकार नाही; हा एक मार्केटिंग शब्द आहे जो कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) असलेल्या किंवा कार्बोहायड्रेटचे प्रमाण कमी करणाऱ्या तांदळाचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जातो. नियमित पांढऱ्या तांदळाच्या तुलनेत रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीत हळूहळू वाढ करण्याची क्षमता असलेल्या या तांदळाच्या प्रकारांना डायबेटिक राइस या नावाने ओळखले जाते ; असे नवी मुंबईतील खारघर येथील मेडिकोव्हर हॉस्पिटलच्या आहारशास्त्र विभागाच्या प्रमुख डॉक्टर राजेश्वरी पांडा म्हणाल्या आहेत…
‘डायबेटिक राइस’ म्हणून वापरले जाणारे तांदूळ पुढीलप्रमाणे….
- काळा तांदूळ
- लाल तांदूळ
- तपकिरी तांदूळ
- उकडलेले तांदूळ
- कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स असलेला बासमती तांदूळ
- बाजरीवर आधारित तांदूळ पर्याय (जसे की फॉक्सटेल किंवा बार्नयार्ड बाजरी)
- प्रक्रिया केलेले कमी कार्बयुक्त तांदूळ (उदा., फुलकोबी तांदूळ, शिरताकी तांदूळ किंवा कोंजॅक-आधारित तांदूळ)
यामध्ये तांदळाच्या प्रकारामध्ये फायबर आणि पोषक तत्वांचे प्रमाण जास्त असते, जे नियमित पांढऱ्या तांदळाच्या तुलनेत रक्तातील साखरेची पातळी प्रभावीपणे नियंत्रित करण्यास मदत करतात ; असे नवी मुंबईतील खारघर येथील मेडिकोव्हर हॉस्पिटल्सचे वरिष्ठ सल्लागार चिकित्सक आणि मधुमेहतज्ज्ञ डॉक्टर मनीष पेंडसे म्हणाले आहेत.
मधुमेहाच्या वापरासाठी बाजारात आणल्या जाणाऱ्या तांदळाच्या प्रकारांमध्ये सामान्यतः पुढील गोष्टी असतात…
- कमी उपलब्ध कार्बोहायड्रेट्स (म्हणजे हळूहळू पचणारे कार्बोहायड्रेट्स)
- जास्त आहारातील फायबर
- अधिक कोंडा आणि जंतूंचे थर (पॉलिश न केलेल्या किंवा संपूर्ण धान्याच्या प्रकारांमध्ये)
- अधिक अँटीऑक्सिडंट्स (विशेषतः काळ्या किंवा लाल रंगाच्या तांदळात)
- कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स
उदाहरणार्थ…
- पांढऱ्या तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ७० ते ८० दरम्यान असतो, जो उच्च मानला जातो.
- तपकिरी तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ५० ते ६० दरम्यान असतो, जो मध्यम मानला जातो.
- लाल तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ५५ दरम्यान असतो, जो मध्यम मानला जातो.
- उकडलेल्या तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ३८ ते ५० दरम्यान असतो, जो कमी ते मध्यम मानला जातो.
- बाजरीच्या तांदळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ४० ते ५५ दरम्यान असतो, जो कमी ते मध्यम मानला जातो.
साखर नियंत्रणात ठेवण्यात कशी मदत होते?
ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) हे अन्नातील कार्बोहायड्रेट्स रक्तातील साखरेची पातळी किती लवकर वाढवतात हे मोजतात. कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स अन्नामुळे रक्तातील साखरेची वाढ किंवा पातळी स्थिर आणि हळूहळू पद्धतीने वाढते; ज्यामुळे अचानक साखरेत होणारी झपाट्याने वाढ टाळता येते आणि इन्सुलिनची कार्यक्षमता (संवेदनशीलता) सुधारण्यास मदत होते ; असे डॉक्टर पांडा म्हणाले आहेत .
डायबेटिक राइस तुम्हाला कशाप्रकारे मदत करतो ?
- जेवणानंतर रक्तातील ग्लुकोजच्या वाढू देत नाही.
- डायबेटिक राइस खाल्यावर पोट भरल्यासारखं वाटतं. त्यामुळे खाण्याचे प्रमाण नियंत्रित ठेवणे सोपे जाते.
- संतुलित आहारात समाविष्ट केल्यावर दीर्घकालीन रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होते.
- पांढऱ्या तांदळाच्या तुलनेत परिष्कृत जलद शोषला जातो, संपूर्ण धान्य किंवा कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स तांदूळ ग्लुकोज प्रतिसाद नियंत्रित करण्यास मदत करतो.
पण, डॉक्टर पांडा यांनी नमूद केले की, “डायबेटिक राइसच्या” काही प्रकारांमध्ये कार्बोहायड्रेटचे प्रमाण आणखी कमी असू शकते (जसे की कोंजॅक-आधारित तांदूळ किंवा फुलकोबी तांदूळ) ज्यामुळे ते मधुमेहाच्या ॲडव्हान्सड स्टेजसाठी किंवा कार्बोहायड्रेट असहिष्णुतेसाठी अधिक योग्य ठरतात.
सर्वात हेल्दी असणारा भात देखील जास्त प्रमाणात खाल्ल्यास रक्तातील साखर वाढवू शकते. त्यामुळे भट खाण्यावर नियंत्रण ठेवणे महत्वाचे आहे. डायबिटीज असणाऱ्या बहुतेक लोकांसाठी दररोज जेवण १/२ ते ३/४ कप शिजवलेला भात (अंदाजे १००-१५० ग्रॅम) खाणे योग्य आहे ; असे डॉक्टर पांडा म्हणाले आहेत…
१. ग्लायसेमिक प्रभाव कमी करण्यासाठी नेहमी स्टार्च नसलेल्या भाज्या, प्रथिने आणि हेल्दी फॅट्ससह खा.
२. इतर उच्च-जीआय पदार्थांसह (जसे की साखरेचे सॉस किंवा गोड पेये) एकत्र खाणे टाळा.
डॉक्टरांच्या सल्ल्यानंतर डायबिटीज रुग्णांना दुपारचे किंवा रात्रीच्या जेवणात एक लहान वाटी भात खाण्याची शिफारस केली जाते. त्यामुळे ही गोष्ट लक्षात ठेवा की, मधुमेह बरा करणारा कोणताही वेगळा तांदूळ नाही आहे. पण, तुमच्या जेवणात कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स, उच्च-फायबर असलेल्या तांदळाच्या जातींचा समावेश केल्याने रक्तातील साखर व्यवस्थापनात लक्षणीय सुधारणा होऊ शकते. एक आहारतज्ज्ञ म्हणून, रुग्णाच्या रक्तातील साखरेच्या प्रतिक्रियेनुसार, एकूण आहार आणि जीवनशैलीनुसार तांदळाचे सेवन करण्याची शिफारस केली आहे. त्यामुळे नेहमी लक्षात ठेवा की, भात कसा शिजवला जातो, भाताचे प्रमाण आणि एकूण जेवणाची रचना भाताच्या प्रकारापेक्षा जास्त महत्त्वाची असते ; असे डॉक्टर पांडा म्हणाले आहेत.
