मुंबई : मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांमुळे दरवर्षी विद्यार्थ्यांचे मोठ्या प्रमाणात शैक्षणिक व आर्थिक नुकसान होत आहे. या विद्यापीठांकडून विद्यार्थी व पालकांची दिशाभूल करण्यात येते. विद्यार्थी व पालकांची होणारी लूट थांबण्यासाठी विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (यूजीसी) देशातील मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांची यादी जाहीर केली आहे.
यामध्ये २२ विद्यापीठांचा समावेश असून, यूजीसीने या विद्यापीठांवर कारवाई करण्याचे आदेश देऊनही राज्य सरकार त्याकडे दुर्लक्ष करीत आहेत. यामुळे भविष्यातही अनेक विद्यार्थ्यांचे नुकसान होण्याची शक्यता आहे.
देशातील प्रत्येक विद्यापीठाला यूजीसीची मान्यता घेणे बंधनकारक आहे. यूजीसी कायदा १९५६ अंतर्गत कलम २२(१) नुसार केंद्र, राज्य आणि प्रांतातील शैक्षणिक संस्थांना विद्यापीठाची मान्यता देण्यात आली आहे. तर कलम ३ नुसार अभिमत विद्यापीठांना मान्यता देण्यात आली आहे. त्याचप्रमाणे मान्यता नसल्यास यूजीसी कायद्याच्या कलम २३ अंतर्गत ‘विद्यापीठ’ संबोधणे गुन्हा आहे. त्यामुळे विद्यार्थी व पालकांना मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांची माहिती व्हावी यासाठी यूजीसीकडून दरवर्षी ऑक्टोबरमध्ये देशातील अशा विद्यापीठांची यादी जाहीर करण्यात येते.
तसेच या विद्यापीठांवर कारवाई करण्याचे निर्देशही राज्य सरकारला देण्यात येतात. यंदा यूजीसीने जाहीर केलेल्या यादीत अशा २२ विद्यापीठांचा समावेश आहे. या यादीतील मान्यता नसलेली सर्वाधिक १० विद्यापीठे दिल्लीमध्ये असून, त्याखालोखाल उत्तर प्रदेशमध्ये चार विद्यापीठ, आंध्र प्रदेश, केरळ, पश्चिम बंगालमध्ये प्रत्येकी दोन आणि महाराष्ट्र व पुद्दुचेरीमध्ये प्रत्येकी एक विद्यापीठ असल्याची माहिती यूजीसीच्या संकेतस्थळावर जाहीर करण्यात आली आहे.
मागील पाच वर्षांमध्ये दिल्लीतील मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांच्या संख्येत वाढ झाली असून, उत्तर प्रदेशमधील अशा विद्यापीठांच्या संख्येत घट झाली आहे. मान्यता नसलेल्या विद्यापीठांमध्ये प्रवेश घेण्यापूर्वी विद्यार्थी व पालकांनी काळजी घ्यावी, असे आवाहन यूजीसीकडून करण्यात आले आहे.
यूजीसी कायदा, १९५६ नुसार विद्यापीठाचा दर्जा नसतानाही काही संस्थांकडून ‘विद्यापीठ’ शब्दाचा वापर करून विद्यार्थ्यांना पदव्या प्रदान करण्यात येत आहेत. या प्रकरणाचे गांभीर्य लक्षात घेऊन मान्यता नसलेल्या विद्यापीठाविरुद्ध योग्य ती कारवाई करावी, अशी विनती यूजीसीकडून राज्य सरकारांना करण्यात येत आहे. मात्र यातील काही विद्यापीठे ही मागील अनेक वर्षांपासून सुरू असून, त्यांच्यावर राज्य सरकारकडून अद्यापपर्यंत कोणतीही कारवाई करण्यात आलेली नाही.
बनावट विद्यापीठांची नावे
दिल्ली
- एआयपीपीएचएस विद्यापीठ
- कमर्शियल युनिव्हर्सिटी लिमिटेड
- युनायटेड नेशन्स युनिव्हर्सिटी
- वॉकेशनल युनिव्हर्सिटी
- ए.डी.आर.- सेन्ट्रिक जुरीडीकल विद्यापीठ
- इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स अॅण्ड इंजिनीअरिंग
- विश्वकर्मा ओपन युनिव्हर्सिटी फॉर सेल्फ एम्प्लॉयमेंट
- आध्यात्मिक विश्वविद्यायल
- डब्ल्यूपीयूएन विद्यापीठ
- इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट ॲण्ड इंजिनीअरिंग
उत्तर प्रदेश
- गांधी हिंदी विद्यापीठ
- महामाया टेक्निकल विश्वविद्यालय
- नेताजी सुभाषचंद्र बोस मुक्त विद्यापीठ
- भारतीय शिक्षा परिषद
केरळ
- सेंट जॉन युनिव्हर्सिटी
- इंटरनॅशनल इस्लामिक विद्यापीठ
महाराष्ट्र
- राजा अरेबिक युनिव्हर्सिटी
पश्चिम बंगाल
- इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ ऑल्टरनेटिव मेडिसिन
- इन्स्टिट्यूट ऑफ ऑल्टनेटिव मेडिसिन अॅण्ड रिसर्च
पुद्दुचेरी
- श्री बोधि अॅकेडमी ऑफ हायर एज्युकेशन
आंध्र प्रदेश
- क्राइस्ट न्यू टेस्टामेंट डीम्ड युनिव्हर्सिटी
- बाईबल ओपन युनिव्हर्सिटी
