व्यक्तिवेध : प्रीतीश नंदी

हेही वाचा >>> तर्कतीर्थ विचार :  वेदांचे पावित्र्य माझ्या हृदयात

‘टाइम्स ऑफ इंडिया’, ‘द इलस्ट्रेटेड वीकली’, ‘फिल्मफेअर’, ‘द प्रीतीश नंदी शो’, ‘प्रीतीश नंदी कम्युनिकेशन्स’ अशा अनेक व्यासपीठांवर त्यांनी स्वतंत्र ठसा उमटवला किंवा त्यांना आकार दिला. दूरदर्शनच्या जमान्यात म्हणजे १९९०च्या दशकातील त्यांचा ‘प्रीतीश नंदी शो’ तेव्हा बीबीसी, सीएनएनच्या तोडीचा होता. हर्षद मेहता, बाळासाहेब ठाकरे, एम. एफ. हुसेन अशा अनेक मुलाखतींमध्ये त्यांनी पाहुण्यांना बोलते करताना, संबंधित व्यक्ती निष्कारण विचलित होणार नाही हे पाहिले. या मुलाखतींमध्ये आलेल्या पाहुण्यासही प्रीतीश नंदी ही काय वल्ली आहे याची कल्पना असायचीच.

त्यांचा जन्म बिहारमधला, पण ते तनाने आणि मनाने वाढले बंगालमध्ये. १९५०-६०-७० चा तो काळ स्वातंत्र्योत्तर बंगाली आणि भारतीय रेनेसाँचा. प्रीतीश नंदींचे पहिले प्रेम म्हणजे कविता. १७व्या वर्षी त्यांचा पहिला कवितासंग्रह प्रकाशित झाला. वयाच्या २७व्या वर्षी साहित्यातील योगदानाबद्दल पद्माश्री बहुमान! तरीदेखील त्यांची आधुनिक ओळख सांगितली जात असताना, कवितेचा केवळ उल्लेख होतो हे त्यांच्या बहुप्रसवा प्रतिभेचे निदर्शक. जे भावले, आवडले, त्यात ते रममाण झाले पण थांबले, विसावले नाहीत. त्यांची वृत्ती सदैव शोधकाचीच राहिली. नवनवीन क्षेत्रे आणि आव्हाने धुंडाळत राहिले.

त्यामुळेच कधी देशातला पहिला सायबर कॅफे त्यांच्या पुढाकाराने उभा राहिला, कधी वेगळ्या वाटेवरील चित्रपटांसाठी ते आश्रयदाते ठरलेय सायबर किंवा आता डिजिटल विश्वाची आणि त्याच्या ताकदीची चाहूल त्यांना इतरांच्या आधी लागली. अशा या व्यक्तीने ७३व्या वर्षीच जगातून अकाली निघून जाण्याचे तसे काही प्रयोजन नव्हते. पण थांबणे, रेंगाळणे त्यांच्या स्वभावात नव्हते नि नियतीलाही ते मान्य करावे लागले!