इराणच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमाचे नुकसान फारसे नाहीच? अमेरिकेच्या संरक्षण खात्याच्याच अहवालात दावा!

अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाचा अहवाल

हल्ला झाल्यानंतर काही तासांतच अमेरिकेच्या संरक्षण गुप्तचर विभागाने परिणामांबाबत अहवाल तयार केला. तो सार्वजनिक नव्हता, पण ‘न्यूयॉर्क टाइम्स’च्या हाती लागला. यातील निरीक्षणे आणि ट्रम्प यांच्या दाव्यांमध्ये तफावत आढळली. तीनपैकी दोन प्रकल्पांची प्रवेशद्वारे ‘बंकरबस्टर’ बॉम्बमुळे उद्ध्वस्त झाली. पण जमिनीखालील बांधकामाचे फार नुकसान झाले नाही, असे या अहवालात म्हटले आहे. या हल्ल्यापूर्वी इराण जवळपास तीन महिन्यांमध्ये अणुबॉम्ब बनवण्याची क्षमता बाळगून होता. हल्ल्यानंतर ही क्षमता फार तर सहा महिन्यांपर्यंत पोहोचली, पण त्यापेक्षा अधिक नाही असे संरक्षण विभागाचे म्हणणे आहे.

युरेनियम आधीच हलवले होते?

संरक्षण गुप्तचर विभागातील अधिकाऱ्यांच्या तसेच अमेरिकेतील काही माजी लष्करी अधिकारी आणि विश्लेषकांच्या मते, इराणने त्यांच्याकडील युरेनियमचा मोठा साठा इस्रायलचे हल्ले सुरू झाल्यानंतर आणि अमेरिकेने हल्ले करण्यापूर्वीच गोपनीय ठिकाणी हलवला होता. अमेरिकेच्या हल्ल्याच्या काही तास आधी मोजक्या अणुप्रकल्पातून काही ट्रक निघाल्याची दृश्ये उपग्रहांनी टिपली होती. नतान्झ, इसफाहान आणि फोर्डो या तीन केंद्रांव्यतिरिक्त इतरत्र कुठे तरी इराणचा युरेनियम समृद्धीकरणाचा कार्यक्रम गुप्तपणे सुरू असावा, असाही अंदाज व्यक्त केला जात आहे.

एका हल्ल्याने काहीच बिघडले नाही?

फोर्डो प्रकल्प जमिनीखाली २५० फूट आहे. या ठिकाणी विध्वंसक परिणाम साधायचा असेल, तर सातत्याने काही दिवस हल्ले करत राहावे लागतील असा सल्ला अमेरिकेच्या माजी लष्करी अधिकाऱ्यांनी दिला होता. अमेरिकेच्या बी-टू बॉम्बर्सनी फोर्डोवर एकूण १२ जीबीयू-५७-मॅसिव्ह ऑर्डनन्स डीप पेनिट्रेशन बॉम्ब (बंकर बस्टर बॉम्ब) टाकले. पण फोर्डोचा संपूर्ण विध्वंस करण्यासाठी आणखी काही दिवस हल्ले आवश्यक होते. कदाचित अमेरिकेच्या बॉम्बर्सना इराणी क्षेपणास्त्रांनी लक्ष्य करू नये आणि मनुष्यहानी पूर्णतः टाळून कारवाईचे श्रेय घेता यावे, म्हणून एकदाच हल्ले करण्यात आले असावेत. 

इराणने शरणागती पत्करली का?

अमेरिकेच्या १४ बॉम्ब वर्षावानंतर इराणने केवळ प्रतीकात्मक प्रत्युत्तर देण्यासाठी कतारमधील अमेरिकेच्या लष्करी तळावर १४ क्षेपणास्त्रे डागली. पण त्यासाठी आगावू इशारा दिला होता, त्यामुळे १४पैकी १३ क्षेपणास्त्रे कतारने अमेरिकेच्या मदतीने हवेतच नष्ट केली. पण इराणने शरणागती पत्करलेली नाही. उलट २६ जून रोजी इराणचे सर्वोच्च धार्मिक नेते अयातुल्ला अली खामेनी यांनी, अमेरिकेला योग्य चपराक दिल्याचे विधान केले. या संपूर्ण युद्धाची एक गंमत म्हणजे, सर्वांनीच विजयाचा दावा केला आणि तरीही सर्वांनाच युद्धबंदी हवी होती! पण ट्रम्प म्हणतात त्याप्रमाणे इराणचा अण्वस्त्र विकास कार्यक्रम नष्ट अजिबात झालेला नाही. लष्करी कारवाईपेक्षाही वाटाघाटींच्या माध्यमातून त्याची तीव्रता कमी करता येऊ शकेल. अमेरिकेचे माजी अध्यक्ष बराक ओबामा यांनी गेल्या दशकात ते करून दाखवले होते. त्यांच्या पुढाकाराने झालेला इराण करार मोडीत काढणारे ट्रम्प आता स्वतःही वाटाघाटींविषयी आग्रही आहेत, हा आणखी एक विरोधाभास.