Origins of COVID 19: कोव्हिड कसा पसरला? तीन वर्षांनंतरही कोडं उलगडेना; जागतिक आरोग्य संघटनेचं काय म्हणणं?

२०२१ मध्ये साथीच्या रोगाच्या उत्पत्तीची चौकशी करणाऱ्या पहिल्या जागतिक आरोग्य संघटनेच्या तज्ज्ञ टीमनेदेखील हाच निष्कर्ष काढला होता. त्यावेळी तज्ज्ञांनी असा निष्कर्ष काढला होता की, हा विषाणू वटवाघळांकडून एखाद्या दुसऱ्या प्राण्यामार्फत माणसांपर्यंत पोहोचला असावा. त्यावेळी WHOनं स्पष्ट केलं होतं की, हा विषाणू प्रयोगशाळेतून पसरला असण्याची शक्यता नाही.
तज्ज्ञांच्या या टीममध्ये २७ देशांतील वेगवेगळ्या शास्त्रज्ञांचा समावेश आहे. या काळात काही नवीन माहिती हाती लागली आहे; मात्र बरीच महत्त्वाची माहिती अद्यापही उपलब्ध नाही, असे या अहवालात म्हटले आहे.

पत्रकारांना दिलेल्या निवेदनात, जागतिक आरोग्य संघटनेचे प्रमुख डॉ. टेड्रोस घेब्रेयसस यांनी सांगितले, “हे एक महत्त्वाचे वैज्ञानिक काम आहे. मात्र, कोरोनाचा विषाणू प्राण्यापासून पसरला किंवा प्रयोगशाळेतून अपघाताने बाहेर पडला अशा सर्व शक्यता अजूनही खुल्याच आहेत. आम्ही चीन आणि त्या सर्व देशांना आवाहन करतो की, त्यांनी त्यांच्याकडे असलेली या संदर्भातील कोणतीही माहिती संपूर्ण जगाच्या हितासाठी शेअर करावी. जेणेकरून भविष्यात अशा साथीच्या आजारांना रोखता येईल.”
अहवालात असेही स्पष्ट केले गेले आहे की, आतापर्यंत सापडलेल्या पुराव्यांनुसार, हा विषाणू कदाचित एखाद्या वन्य प्राण्यापासून म्हणजेच वटवाघळांपासून किंवा एखाद्या मध्यस्थ प्राण्याद्वारे मानवांमध्ये पसरला असेल.

जागतिक आरोग्य संघटनेने चीनला साथीच्या सुरुवातीला संक्रमित झालेल्या लोकांची महत्त्वाची लक्षणे, वुहान बाजारपेठेत विकल्या जाणाऱ्या प्राण्यांची माहिती आणि प्रयोगशाळांमध्ये केलेल्या कामाशी संबंधित माहिती आणि त्यांच्या सुरक्षा व्यवस्थेची माहिती सगळ्यांसमोर उघड करण्याची विनंती केली होती. मात्र, आजपर्यंत चीनने ही माहिती WHO किंवा वैज्ञानिकांच्या टीमसोबत शेअर केलेली नाही.
हा अहवाल तयार करण्यासाठी या टीमने आतापर्यंत ५२ बैठका घेतल्या, असंख्य संशोधन अहवाल आणि प्रत्यक्ष अनुभवांचा अभ्यास केला. शास्त्रज्ञ, पत्रकार आणि सरकारी अधिकाऱ्यांशीही या टीमने संवाद साधला.

WHO चे वैज्ञानिक व्हेंटर यांनी काय सांगितले?

“हा केवळ एक वैज्ञानिक शोध नाही, तर एक नैतिक व सामाजिक जबाबदारीदेखील आहे. भविष्यात अशा घटना रोखण्यासाठी आपण या विषाणूची उत्पत्ती आणि प्रसार कसा झाला हे समजून घेणे आवश्यक आहे.” तीन वर्षांहून अधिक काळ काम केल्यानंतर WHOच्या तज्ज्ञ टीमला कोविड-१९ हा प्रयोगशाळेतील अपघाताचा परिणाम आहे की नाही हे पडताळण्यासाठी आवश्यक डेटा मिळू शकलेला नाही.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• कोरोना व्हायरस नेमका कसा पसरला याबाबतची ठोस माहिती अद्याप हाती नाही
• २७ देशांच्या टीमने गेली ३ वर्षे केले संशोधन
• प्राण्यांपासून की चीनच्या प्रयोगशाळेतून लीक झाला व्हायरस
• चीनला अनेक देशांनी घेरलं
• चीनकडून मात्र कधीही कुठलीही माहिती पुरवण्यात आलेली नाही

कोरोना साथीच्या सुरुवातीला म्हणजेच २०२० च्या अखेरीस जागतिक आरोग्य संघटनेंतर्गत सर्व देशांनी या विषाणूच्या उत्पत्तीचा अभ्यास करावा, असा ठराव मंजूर करण्यात आला. त्यानंतर २०२१ मध्ये एक पथक चीनला गेले आणि प्राथमिक अहवाल प्रकाशित करण्यात आला. त्यानंतर जागतिक आरोग्य संघटनेने २०२१ मध्ये SAGO ची स्थापना केली. या पथकावर दोन जबाबदाऱ्या सोपवण्यात आल्या. एक म्हणजे अशा नवीन आणि पुन्हा उद्भवणाऱ्या आजारांचे मूळ शोधण्यासाठी एक चौकट तयार करणे. तर दुसरी म्हणजे त्याच चौकटीचा वापर करून, कोरोना विषाणूच्या उत्पत्तीची चौकशी करणे.

अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी चिनी प्रयोगशाळांना कोरोना व्हायरससाठी बराच काळ दोष दिला. तर अमेरिकेच्या गुप्तचर विभागाच्या माहितीतून असे स्पष्ट झाले की, हा सिद्धांत सिद्ध करण्यासाठी पुरेसे पुरावेच नाहीत. चीनने त्यांच्यावर झालेले आरोप सातत्याने फेटाळून लावले आहेत आणि या व्हायरसच्या उत्पत्तीचा शोध इतर देशांमध्येही घेतला पाहिजे, असे म्हटले.
गेल्या वर्षी सप्टेंबरमध्ये संशोधकांनी कुत्रे, मांजरी व उंदीर यासारख्या प्राण्यांची एक यादी तयार केली आणि त्यांच्याकडून कोविड-१९ मानवांमध्ये पसरला असल्याचे सांगितले. मात्र, याचे ठोस असे काही पुरावे नाहीत.

दरम्यान, WHO ने असेही म्हटले आहे की, हे काम अजून संपलेले नाही. भविष्यात जर काही नवीन माहिती समोर आली, तर तज्ज्ञांची टीम त्याचा सखोल अभ्यास करील.
शुक्रवारी महाराष्ट्रात १३ नवीन कोविड-१९ रुग्ण आढळले. या वर्षी संसर्ग झालेल्यांची एकूण संख्या दोन हजार ४६२ एवढी झाल्याचे महाराष्ट्र राज्य आरोग्य विभागाने सांगितले. तसेच कोल्हापूममध्ये ६५ वर्षीय महिलेचा मृत्यू झाला आहे. १ जानेवारीपासून राज्यात कोविड-१९ मुळे ३७ जणांचा मृत्यू झाल्याची नोंद झाली आहे; तर ३६ रुग्णांना त्यासारख्याच आजाराची लागण झालेली आहे