कोकण रेल्वे ही कोकणवासीयांसाठी जीवनवाहिनी आहे, आणि तिचे सावंतवाडी येथील परिपूर्ण टर्मिनस गेले दशकभर केवळ कागदावरच आहे. मुंबई-गोवा महामार्गाप्रमाणेच हे एक ‘प्रलंबित स्वप्न’ बनले आहे. असे असले तरी, यंदाच्या गणेशोत्सवासाठी रेल्वे प्रशासनाने केलेल्या विशेष नियोजनामुळे प्रवाशांना मोठा दिलासा मिळाला असून, भविष्यासाठी आशेचा एक किरण दिसू लागला आहे.
गणेशोत्सवातील विक्रमी नियोजन
या वर्षीच्या गणेशोत्सवासाठी रेल्वे प्रशासनाने सुमारे ३८० विशेष रेल्वे फेऱ्या चालवून एक नवा आदर्श निर्माण केला. विशेष म्हणजे यातील बहुतांश गाड्या कोकण-मर्यादित होत्या, त्यामुळे परराज्यातील प्रवाशांची गर्दी या गाड्यांमध्ये नव्हती आणि तिकिटांचा काळाबाजारही रोखला गेला. रेल्वे प्रशासनाने बहुतांश गाड्या तळकोकणापर्यंत, म्हणजेच सावंतवाडीपर्यंत चालवल्या. यामुळे कोकणवासीयांना कोकणातील प्रत्येक तालुक्यात जाण्यासाठी रेल्वेची सोय उपलब्ध झाली आणि सावंतवाडी येथे परिपूर्ण टर्मिनस आणि कोचिंग डेपो असणे किती आवश्यक आहे, हे पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले.
तुतारी एक्स्प्रेसला LHB कोचची प्रतीक्षाच!
कोकणची लोकप्रिय ११००३/४ दादर-सावंतवाडी धावणारी ‘तुतारी एक्स्प्रेस’ अजूनही जुन्या ICF कोचने धावत आहे. अधिक सुरक्षित आणि आरामदायक असलेल्या LHB कोच या गाडीला द्यावेत, अशी कोकणातील प्रवाशांची जुनी मागणी आहे. रेल्वे प्रशासनाने २०२३-२४ आणि २०२४-२५ मध्ये हे अपग्रेड करण्याची घोषणा केली असली तरी, त्याची अंमलबजावणी अजून झालेली नाही. या वर्षीच्या सर्व गणेशोत्सव विशेष गाड्याही जुन्या ICF डब्यांनीच धावत आहेत.
टर्मिनसच्या मार्गातील पाणी अडचण
सावंतवाडी येथे परिपूर्ण टर्मिनस आणि कोचिंग डेपो उभारण्यासाठी सर्वात मोठा अडथळा पाण्याची समस्या आहे. टर्मिनससाठी पाण्याची व्यवस्था असणे अत्यंत आवश्यक आहे, जेणेकरून गाड्यांमध्ये पाणी भरता येईल. यासाठी तिलारी धरणाचे पाणी पुरवठा योजनेचे पाणी सावंतवाडी स्थानकात आणणेची घोषणा झाली आहे. गेल्या वर्षी विधानसभा निवडणुकीच्या तोंडावर जलजीवन मिशन अंतर्गत १४ कोटी रुपयांचा प्रस्ताव सादर करण्यात आला होता, परंतु त्या प्रस्तावाचे पुढे काय झाले, हे अजूनही स्पष्ट झालेले नाही. या कामाला निधी मिळून ते पूर्ण झाल्यावरच टर्मिनसच्या उभारणीला गती मिळण्याची आशा आहे.
पुण्याहून तळकोकणासाठी एकही रेल्वे सेवा नाही
यावर्षीच्या गणेशोत्सवात पुण्याहून तळकोकणाकडे जाणाऱ्या चाकरमान्यांची मोठी निराशा झाली. कारण, पुण्याहून कोकणासाठी एकही विशेष रेल्वे सेवा सुरू करण्यात आलेली नाही. त्यामुळे पुणे आणि आसपासच्या परिसरात राहणारे कोकणवासीय मोठ्या संख्येने नाराज झाले आहेत. त्यांनी रेल्वे प्रशासनाकडे यावर तोडगा काढण्याची आणि भविष्यात नियमित सेवा सुरू करण्याची मागणी केली आहे.
दिवा/पनवेल-चिपळूण/खेड मेमू गाडीला प्रतिसाद नाही
मुंबईहून कोकणात सुरू करण्यात आलेल्या दिवा/पनवेल-चिपळूण/खेड मेमू (MEMU) गाडीला अपेक्षित प्रतिसाद मिळत नाहीये. ही गाडी मुंबईबाहेरून सुटत असल्यामुळे मुंबई, ठाणे आणि उपनगरांतील प्रवाशांना ती सोयीची ठरत नाहीये. त्यामुळे ही गाडी मुंबईतील दादर किंवा सीएसएमटी (CSMT) स्थानकावरून सोडावी, तसेच ती २० डब्यांची असावी, अशी मागणी जोर धरू लागली आहे.
कोकण रेल्वे प्रवासी संघटना सावंतवाडी, गेल्या अनेक वर्षांपासून टर्मिनससाठी पाठपुरावा करत आहे. त्यांच्या प्रयत्नांना यश येत असून, सावंतवाडी स्थानकात लिफ्ट आणि १७० मीटरचा निवारा शेड मंजूर झाला आहे. यासाठी निविदाही काढण्यात आल्या आहेत. ही छोटी पाऊले भविष्यातील मोठ्या प्रगतीची नांदी ठरतील, अशी आशा आहे.
यावर्षी गणेशोत्सव काळात कोकण रेल्वेने एक अभिनव उपक्रम हाती घेतला. खेड, चिपळूण, रत्नागिरी, कणकवली, कुडाळ आणि सावंतवाडी या प्रमुख स्थानकांवर स्थानिक कलाकारांना आपली कला सादर करण्यासाठी निःशुल्क व्यासपीठ उपलब्ध करून दिले आहे. यामुळे प्रवाशांना कोकणची लोककला जवळून अनुभवता येत आहे. तसेच, स्थानक परिसरात सेल्फी पॉइंट्स, आकर्षक विद्युत रोषणाई, कलात्मक रांगोळी आणि पूजा साहित्य स्टॉल्स उभारण्यात आले आहेत. यामुळे स्थानकांवर गणेशोत्सवाचे चैतन्य ओसंडून वाहत आहे.
कोकणवासीयांची प्रार्थना आहे की, यंदाच्या गणेशोत्सवातील नियोजनाने निर्माण झालेल्या आशेवर, त्यांचे ‘सावंतवाडी टर्मिनसचे स्वप्न’ लवकरच पूर्ण व्हावे.
