सुरेश वांदिले
डिझाइन (अभिकल्प) क्षेत्र हे सध्या सर्वव्यापी झाले असल्याने या क्षेत्रातील प्रशिक्षित उमेदवारांना रोजगार आणि स्वयंरोजगाराच्या विपुल संधी सध्या तंत्रज्ञान, व्यवस्थापन, निर्मिती, रिटेल, माहिती तंत्रज्ञान आधारित सेवा, शासन, नियोजन आणि धोरणे, मनोरंजन, संदेशवहन, जीवनशैली आदी क्षेत्रांत निर्माण होत आहेत. त्यामुळे, अंडर ग्रॅज्युएट कॉमन एंट्रस एक्झामिनेशन फॉर डिझाइन म्हणजे यूसीड (वउएएऊ) या परीक्षेत चांगली कामगिरी करून इंडस्ट्रियल डिझाइन सेंटर (आयआयटी), मुंबईसोबतच आयआयटी गुवाहाटी (डिपार्टमेंट ऑफ डिझाइन) आणि आयआयटीडीएम (इंडियन इन्स्टिटय़ूट ऑफ इन्फॉम्रेशन टेक्नॉलॉजी, डिझाइन अ‍ॅण्ड मॅन्युफॅक्चिरग) जबलपूर येथील पदवीस्तरीय डिझाइन अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळवण्यासाठी प्रयत्न करायला हवा.
* गुणवत्ता यादी
यूसीड परीक्षेत मिळालेल्या एकूण गुणांवर आधारित मेरिट (गुणवत्ता) यादी तयार केली जाते. ही एकच यादी असेल. या यादीवरून विद्यार्थी त्याच्या संवर्गातील (खुला, अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, इतर मागास वर्ग आणि अपंग) स्वत:चा क्रमांक जाणून घेऊ शकतो.
* किमान गुण
प्रत्येक सेक्शनमध्ये किमान निर्धारित गुण व एकूण किमान गुण मिळवलेल्या विद्यार्थ्यांनाच गुणवत्ता यादीत स्थान दिले जाईल. प्रत्येक सेक्शनमध्ये संवर्गनिहाय किमान गुण पुढीलप्रमाणे आहेत.
(१) खुला संवर्ग एकूण गुणांच्या किमान १० टक्के. एकूण किमान गुण १००. (२) ओबीसी एनसीएल
(नॉन क्रीमीलेअर) संवर्ग – एकूण गुणांच्या किमान
९ टक्के. एकूण किमान गुण ९० (३) अनुसूचित जाती, जमाती आणि अपंग संवर्ग – (प्रत्येकी) एकूण गुणांच्या किमान ५ टक्के. एकूण किमान गुण ५०
* एकूण जागा
तिन्ही संस्थांमध्ये एकूण जागा १०५ आहेत. यापकी खुला संवर्ग – ५२ जागा, ओबीसी-एनसीएल संवर्ग – २६, अनुसूचित जाती संवर्ग – १५, अनुसूचित जमाती संवर्ग- ६, अपंग संवर्ग – ३
१) इंडस्ट्रियल डिझाइन सेंटर – आयआयटी मुंबई – एकूण जागा ३०, खुला संवर्ग- १४, ओबीसी-एनसीएल संवर्ग- ७, अनुसूचित जाती संवर्ग – ४, अनुसूचित जमाती संवर्ग- २, अपंग संवर्ग – ३
२) डिपार्टमेंट ऑफ डिझाइन- आयआयटी गुवाहाटी – एकूण जागा- ४५, खुला संवर्ग- २३, ओबीसी-एनसीएल संवर्ग -११, अनुसूचित जाती संवर्ग- ७, अनुसूचित जमाती संवर्ग – २, अपंग संवर्ग -२,
३) आयआयआयटीडीएम जबलपूर – एकूण जागा- ३०, खुला संवर्ग – १५, ओबीसी-एनसीएल संवर्ग- ८, अनुसूचित जाती संवर्ग – ४, अनुसूचित जमाती संवर्ग – २, अपंग संवर्ग – १
* संपर्क- चेअरमन, जेईई अ‍ॅडव्हान्स्ड, यूसीड २०१९, आयआयटी, पवई मुंबई-४०००७६,
संकेतस्थळ – http://www.uceed.iitb.ac.in,
ईमेल- uceed@iitb.ac.in,
दूरध्वनी- ०२२ – २५७६४०६३,
फॅक्स- २५७२०३०५
* उपयुक्त माहिती
१) या परीक्षेचा निकाला १ मार्च २०१९ रोजी संस्थेच्या संकेतस्थळावर घोषित केला जाईल.
२)आयआयटीमधील डिझाइन अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी जेईई मेन किंवा अ‍ॅडव्हान्स्ड परीक्षेतील गुण ग्राह्य़ धरले जात नाहीत. यूसीड परीक्षेतील गुणांवर आधारितच प्रवेश दिला जातो.
३) बॅचलर ऑफ डिझाइन ही पदवी शासनमान्य आहे. ही पदवीप्राप्त विद्यार्थी यूपीएससीच्या परीक्षांना बसू शकतात.
४) प्रत्येक विद्यार्थ्यांला ही परीक्षा सलग दोनदाच देता येते. या परीक्षेतील गुण हे त्यावर्षीच्या शैक्षणिक सत्राच्या प्रवेशापुरतेच ग्राह्य़ धरले जातात.
* नॅशनल इन्स्टिटय़ूट ऑफ डिझाइन
डिझाइन विषयातील शिक्षण-प्रशिक्षण देणारी महत्त्वाची संस्था म्हणजे नॅशनल इन्स्टिटय़ूट ऑफ डिझाइन. ही संस्था भारत सरकारच्या डिपार्टमेंट ऑफ इंडस्ट्रियल पॉलिसी अ‍ॅण्ड प्रमोशन (डीआयपीपी) आणि वाणिज्य व उद्योग मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्यरत असणारी स्वायत्त संस्था आहे. या संस्थेचे अहमदाबाद, कुरुक्षेत्र आणि विजयवाडा येथे कॅम्पस आहेत. अहमदाबाद येथे बॅचलर ऑफ डिझाइन हा अभ्यासक्रम तर कुरुक्षेत्र आणि विजयवाडा येथे ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन डिझाइन हे अभ्यासक्रम करता येतात. या दोन्ही अभ्यासक्रमांचा कालावधी प्रत्येकी चार वर्षांचा आहे. दोन्ही अभ्यासक्रम हे समकक्ष आहेत.
* दोन स्तरीय चाळणी परीक्षा
या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी राष्ट्रीय स्तरावर दोन स्तरीय चाळणी परीक्षा घेतली जाते. पहिला टप्पा हा डिझाइन अ‍ॅप्टिटय़ूड टेस्ट (डॅट) प्राथमिक परीक्षा असा आहे, तर दुसरा टप्पा डिझाइन अ‍ॅप्टिटय़ूड टेस्ट (डॅट) मुख्य परीक्षा असा आहे. प्राथमिक परीक्षेतील गुणांवर आधारित विशिष्ट संख्येत विद्यार्थ्यांची निवडसूची तयार केली जाते. या यादीतील विद्यार्थ्यांना मुख्य परीक्षेसाठी बोलावलं जातं. ही मुख्य परीक्षा अहमदाबाद येथे किंवा बेंगळूरु, गांधीनगर, कुरुक्षेत्र आणि विजयवाडा येथील कॅम्पसमध्ये घेतली जाते.
* अर्हता – या परीक्षेला बसू इच्छिणाऱ्या खुल्या संवर्गातील उमेदवाराचे कमाल वय ३० जून २०१९ रोजी २० वर्षांपेक्षा अधिक नसावं. १ जुल १९९९ रोजी वा त्यानंतर जन्म झालेले विद्यार्थी या परीक्षेला बसू शकतात.
ओबीसी-नॉन क्रीमीलेअर, अनुसूचित जाती आणि जमाती संवर्गातील उमेदवाराचे कमाल वय ३० जून २०१९ रोजी २३ वर्षांपेक्षा अधिक नसावं. १ जुल १९९६ रोजी वा त्यानंतर जन्म झालेले विद्यार्थी या परीक्षेला बसू शकतात. अपंग संवर्गातील उमेदवाराचे कमाल वय ३० जून २०१९ रोजी २५ वर्षांपेक्षा अधिक नसावं. १ जुल १९९४ रोजी वा त्यानंतर जन्म झालेले विद्यार्थी या परीक्षेला बसू शकतात.
या परीक्षेला कला, वाणिज्य किंवा विज्ञान शाखेतील पास श्रेणीत बारावी उत्तीर्ण किंवा यंदा बारावीला असलेले विद्यार्थी बसू शकतात.
* एकूण जागा- अहमदाबाद कॅम्पस- एकूण जागा (खुला संवर्ग- ५०, ओबीसी एनसीएल – २७, अनुसूचित जाती – १५, जमाती-८), विजयवाडा आणि कुरुक्षेत्र कॅम्पस एकूण जागा – ६० (खुला संवर्ग- ३०, ओबीसी एनसीएल – १६, अनुसूचित जाती – ९, जमाती – ५) सर्व संवर्गातील एकूण जागांपकी पाच टक्के जागा अपंगांसाठी राखीव ठेवण्यात येतील.
* परीक्षा शुल्क – खुला संवर्ग आणि ओबीसी एनसीएल प्रत्येकी २ हजार रुपये आणि इतर संवर्ग प्रत्येकी एक हजार रुपये. हे शुल्क ऑनलाइन आणि ऑफलाइन पद्धतीने भरता येते.
ऑफलाइन शुल्क भरू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना संबंधित रकमेचा डिमांड ड्रॉफ्ट ऑल इंडिया मॅनेजमेंट असोसिएशन या नावाने तयार करावा लागेल.
अर्जाची पीडीएफ आणि हा डिमांड ड्रॉफ्ट, द प्रोजेक्ट मॅनेजर – सीएमएस, ऑल इंडिया मॅनेजमेंट असोसिएशन मॅनेजमेंट हाऊस, १४, इन्स्टिटय़ूशनल एरिया, लोधी रोड न्यू दिल्ली -११०००३, या पत्त्यावर १९ नोव्हेंबर २०१८पर्यंत पोहचेल अशा पद्धतीने पाठवावा.
