Operation Sindoor Latest Updates पहलगाम दहशतवादी हल्ल्याच्या दोन आठवड्यांनंतर भारतीय लष्कराने ‘ऑपरेशन सिंदूर’ हाती घेत, पाकिस्तानातील नऊ दहशतवादी तळांना क्षेपणास्त्रांद्वारे लक्ष्य केले आहे. भारत सरकारने एका निवेदनाद्वारे या क्षेपणास्त्र हल्ल्याची माहिती दिली. “या कारवाईत पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त काश्मीरमधील दहशतवाद्यांच्या तळांना लक्ष्य करण्यात आले आहे. याच ठिकाणावरून भारतावर दहशतवादी हल्ल्यांचा कट झाला,” असे भारत सरकारने आपल्या निवेदनात म्हटले आहे.
भारतीय सशस्त्र दलांनी बुधवारी पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त जम्मू-काश्मीरमधील नऊ दहशतवादी ठिकाणांवर हल्ले केले. या हल्ल्यानंतर आज सकाळी भारतीय लष्कराची पत्रकार परिषद झाली. पाकिस्तानवरील हवाई हल्ला हा त्या देशाशी लढण्याचा उद्देश नसून, केवळ दहशतवादी ठिकाणांना लक्ष्य करणे हा उद्देश असल्याचे त्यात सांगण्यात आले. कर्नल सोफिया कुरैशी यांनी ‘ऑपरेशन सिंदूर’ची माहिती देत, नऊ दहशतवादी ठिकाणांना लक्ष्य का करण्यात आले, याचे कारण स्पष्ट केले. त्याविषयी जाणून घेऊ…
मरकज सुभान अल्लाह, जैश-ए-मोहम्मद बहावलपूर (पाकिस्तान)
बहावलपूर येथील मरकज सुभान अल्लाह हे जैश-ए-मोहम्मदचे मुख्य प्रशिक्षण केंद्र होते. या केंद्रात तरुणांना प्रशिक्षण दिले जात होते. हे संपूर्ण केंद्र १५ एकर क्षेत्रात पसरलेले होते. मरकजला जैश-ए-मोहम्मद ऑपरेशनल मुख्यालयदेखील म्हटले जायचे. पुलवामा हल्ल्यातील गुन्हेगारांना या छावणीत प्रशिक्षण देण्यात आले होते. मरकज उस्मान-ओ-अलीचा माजी धार्मिक प्रशिक्षक मौलाना रफिकुल्लाह हा २०२२ पासून मरकज येथे मुख्य प्रशिक्षक होता. मरकज सुभान अल्लाह हे ठिकाण राजस्थानमधील बिकानेरमधील खजुवाला येथील आंतरराष्ट्रीय सीमेपासून अंदाजे १००.४ किलोमीटर अंतरावर आहे.
मरकज तैयबा, लष्कर-ए-तैयबा, मुरीदके (पाकिस्तान)
मरकज तैयबा २००० मध्ये स्थापन करण्यात आले. हे केंद्र शेखुपुरातील मुरीदके येथील नांगल सहदान येथे स्थित लष्कर-ए-तैयबाचे सर्वांत महत्त्वाचे प्रशिक्षण केंद्र होते. हे केंद्र ८२ एकरांवर पसरलेले होते आणि त्यात मदरसा, दहशतवादी संघटनांसाठी निवासी क्षेत्र आणि शेतीसारख्या क्षेत्रांचा समावेश होतो.
या केंद्रात शस्त्रास्त्रे आणि शारीरिक प्रशिक्षण दिले जात होते. पाकिस्तानच्या आयएसआयच्या आदेशानुसार, २६/११ च्या मुंबई हल्ल्यातील सर्व गुन्हेगारांना याच ठिकाणी प्रशिक्षण देण्यात आले होते. त्यात अजमल कसाबचाही समावेश होता. २६/११ च्या मुंबई हल्ल्याचा मुख्य सूत्रधार डेव्हिड कोलमन हेडली व तहव्वुर हुसेन राणा, अब्दुल रहमान सय्यद ऊर्फ पाशा यांनी मुरीदकेला भेट दिली होती. लश्कर-ए-तैयबा विचारवंत अमीर हमजा, अब्दुल रहमान आबिद व जफर इक्बाल या मरकजच्या परिसरात राहतात.
सरजल, जैश-ए-मोहम्मद शकरगढ (नारोवाल जिल्हा पंजाब, पाकिस्तान)
सरजल हे जम्मू-काश्मीरमध्ये दहशतवाद्यांच्या घुसखोरीसाठी जैश-ए-मोहम्मदचे मुख्य केंद्र होते. हे केंद्र पाकिस्तानच्या पंजाबमधील नारोवाल जिल्ह्यातील शकरगढ तहसीलमध्ये होते. जैश-ए-मोहम्मदचे सरजल केंद्र तेहरा कलान गावातील प्राथमिक आरोग्य केंद्राच्या आवारात होते. हे केंद्र जम्मू-काश्मीरमधील सांबा सेक्टरमध्ये आंतरराष्ट्रीय सीमेपासून सुमारे सहा किलोमीटर अंतरावर असल्याने विशेष महत्त्वाचे होते. हे केंद्र दहशतवाद्यांच्या घुसखोरीसाठी सीमापार बोगदे खोदण्यासाठीदेखील काम करायचे.
पाक आयएसआय आणि जैश-ए-मोहम्मदने शकरगढ परिसरात भूमिगत बोगद्यांचे जाळे विकसित केले, ज्यांचा वापर जैश-ए-मोहम्मदच्या कार्यकर्त्यांनी भारतात घुसखोरी करण्यासाठी केला. अर्निया-जम्मू सेक्टरमध्ये आंतरराष्ट्रीय सीमा ओलांडून खोदलेले सर्व बोगदे त्यांनीच खोदले आहेत. जैश-ए-मोहम्मदचे दहशतवादी कमांडर मोहम्मद अदनान अली या ठिकाणाला भेट देत होते. जैश-ए-मोहम्मदचा डी-फॅक्टो प्रमुख मुफ्ती अब्दुल रौफ असगर येथून जैश-ए-मोहम्मदच्या कारवायांवर देखरेख करीत होता. मार्च २०२५ मध्ये ज्या दहशतवाद्यांनी चार जम्मू-काश्मीर पोलीस जवानांची हत्या केली, त्या दहशतवाद्यांना याच ठिकाणी प्रशिक्षण देण्यात आले होते.
मेहमूना जोया सुविधा, हिजबुल मुजाहिदीन (एचएम) प्रमुख मराला, सियालकोट (पाकिस्तान)
हिजबुल मुजाहिदीन (एचएम)ची मेहमूना जोया सुविधा पाकिस्तानातील पंजाबमधील सियालकोट जिल्ह्यातील हेड मराला परिसरात कोटली भुट्टा सरकारी रुग्णालयाजवळ होते. दहशतवाद्यांना पाठिंबा देणाऱ्या पाक आयएसआयने दहशतवादी पायाभूत सुविधा लपविता याव्यात यासाठी आंतरराष्ट्रीय सीमा रेषा आणि नियंत्रण रेषेवरील सरकारी इमारतींमध्ये तशी व्यवस्था उभारण्यासाठी मदत केली आहे. या सुविधांचा वापर जम्मू आणि काश्मीरच्या जम्मू प्रदेशात हिजबुल मुजाहिदीन दहशतवाद्यांच्या घुसखोरीसाठी केला जात होता. या ठिकाणी वरिष्ठ कमांडर्सकडून एचएम कॅडरना दहशतवादी कारवाया आणि शस्त्रे हाताळण्याचे प्रशिक्षणदेखील दिले जात होते.
मोहम्मद इरफान खान ऊर्फ इरफान तांडा हा या एचएम सुविधेचा कमांडर आहे. इरफान तांडा हा जम्मू प्रदेशात अनेक हल्ले करण्यात सहभागी होता. या सुविधेतून काम करणाऱ्या इतर महत्त्वाच्या एचएम कमांडरमध्ये अत्ता अल रहमान अल्फेझी ऊर्फ अबू लाला व माझ भाई या दोघांचा समावेश आहे. हा हिजबुल मुजाहिदीनचा एक कॅम्प होता. मुख्य म्हणजे पठाणकोट हवाई हल्ल्याचा कट त्यांनी याच ठिकाणाहून आखला होता.
मरकज अहले हदीस बर्नाला, लष्कर-ए-तैयबा, भीमबर जिल्हा (पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीर)
मरकज अहले हदीस हे बर्नाला येथे स्थित होते. मरकज अहले हदीस पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीरमधील लष्कर-ए-तैयबाच्या महत्त्वाच्या मरकजपैकी एक होते. पूंछ-राजौरी-रियासी सेक्टरमध्ये लष्कर-ए-तैयबाच्या दहशतवाद्यांना घुसखोरी आणि शस्त्रास्त्रे/दारूगोळा करण्यासाठी वापरले जात होते. मरकज अहले हदीस येथे १०० ते १५० दहशतवाद्यांना सामावून घेण्याची क्षमता होती. साधारणपणे ४० ते ५० दहशतवादी या मरकजमध्ये उपस्थित असायचे आणि दहशतवादी कारवायांवर देखरेख ठेवायचे. भारतीय हद्दीत घुसखोरी करण्यापूर्वी या मरकजचा वापर लष्कर-ए-तैयबाच्या दहशतवाद्यांसाठी स्टेजिंग सेंटर म्हणूनही केला जात होता.
मरकज अब्बास, जैश-ए-मोहम्मद, कोटली (पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीर)
जैश-ए-मोहम्मदचा मरकज सैदना हजरत अब्बास बिन अब्दुल मुतालिब (मरकज अब्बास) हे ठिकाण कोटली येथे स्थित होते. या इमारतीत ४० ते ५० जैश-ए-मोहम्मदचे दहशतवादी नेहमी उपस्थित असायचे. पठाणकोट हल्ल्यानंतर पूर्वी सियालकोटमधील दस्का मरकजमध्ये साठवलेले जैश-ए-मोहम्मदचे शस्त्रास्त्रे आणि दारूगोळा यांचे साठे कोटलीयेथील मरकज अब्बास येथे हस्तांतरित करण्यात आले होते.
मरकज राहिल शाहिद, हिज्बुल-मुजाहिदीन, कोटली (पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीर)
कोटली जिल्ह्यातील माहुली पुली (मीरपूर-कोटली रस्त्यावरील माहुली नाल्यावरील पूल)पासून अंदाजे २.५ किलोमीटर अंतरावर असणारे मस्कर राहिल शाहिद हे हिज्बुल मुजाहिदीन (एचएम) हे सर्वांत जुन्या केंद्रांपैकी एक होते. हे केंद्र एका निर्जन ठिकाणी होते . डोंगराळ भागात असणाऱ्या या ठिकाणी शस्त्रे आणि दारूगोळा ठेवण्यासाठी चार खोल्या, एक कार्यालय आणि दहशतवाद्यांच्या निवासासाठी नवीन सुविधा तयार करण्यात आली होती. या निर्जन भागात या कॅम्पला विशेष वीजवाहिनी प्रदान करण्यात आली होती. या केंद्रात सुमारे १५० ते २०० दहशतवादी सामावून घेण्याची क्षमता होती. साधारणपणे या केंद्रात २५ ते ३० दहशतवादी उपस्थित असायचे.
हिज्बुल-मुजाहिदीनचे दहशतवादी विशेषतः शस्त्रास्त्रे चालविण्याचे प्रशिक्षण आणि विशेष शारीरिक प्रशिक्षण घेण्यासाठी या केंद्राला भेट देत होते. डोंगराळ भागात लढाईचे प्रशिक्षण देण्यासाठी दहशतवाद्यांना जवळच्या डोंगराळ भागात नेले जात होते. या केंद्रात स्वतःचा बचाव करण्याचेदेखील प्रशिक्षण दिले जात होते. २० एप्रिल २०२३ मध्ये पूंछ आणि ९ जून २०२४ मध्ये तीर्थयात्रेला जाणाऱ्या बसवर हल्ला करण्यात आलेल्या दहशतवाद्यांना याच ठिकाणी प्रशिक्षण देण्यात आले होते.
सवाई नालाह कॅम्प, लष्कर-ए-तैयबा, मुझफ्फराबाद (पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीर)
सवाई नालाह कॅम्प हे लष्कर-ए-तैयबाच्या सर्वांत महत्त्वाच्या केंद्रापैकी एक आहे. या केंद्राचा वापर लष्कर-ए-तैयबा कार्यकर्त्यांची भरती, नोंदणी व प्रशिक्षणासाठी केला जात होता. हे कॅम्प २००० च्या सुरुवातीपासून कार्यरत होते. या कॅम्पला हुजैफा बिन येमेन व बैत-उल-मुजाहिदीन कॅम्प, असेही म्हटले जात होते. या कॅम्पमध्ये फायरिंग रेंज, प्रशिक्षण ग्राउंड, एलईटी दहशतवाद्यांसाठी मदरसा आणि सुमारे ४० खोल्या होत्या. सवाई नालाह येथे लष्कर-ए-तैयबाच्या दहशतवाद्यांसाठी मोठी निवास व्यवस्था होती.
तसेच, लष्कर-ए-तैयबाच्या दहशतवादी कमांडर व प्रशिक्षकांसाठी निवासस्थानही होते. या ठिकाणी धार्मिक शिकवण, शारीरिक प्रशिक्षण, जीपीएस वापरण्याबाबत प्रशिक्षण, नकाशा, तसेच रायफल व ग्रेनेडसाठी शस्त्र प्रशिक्षण दिले जात होते. लष्कर-ए-तैयबाचा प्रमुख हाफिज सईद या केंद्रात नव्या लोकांचे आगमन झाल्यावर त्यांचे स्वागत करीत असे. या केंद्रात प्रारंभिक प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर दहशतवाद्यांना दहशतवादाच्या पुढील प्रशिक्षणासाठी लष्कर-ए-तैयबाच्या इतर छावण्यांमध्ये पाठविले जात होते. पहालगाम हल्ल्यातील दहशतवाद्यांना याच ठिकाणी प्रशिक्षण देण्यात आले होते.
सय्यदना बिलाल मरकज, जैश-ए-मोहम्मद, मुझफ्फराबाद (पाकव्याप्त जम्मू -काश्मीर)
सैयदना बिलाल मस्जिद हे मुझफ्फराबादमधील जैश-ए-मोहम्मदचे मुख्य केंद्र होते. जम्मू-काश्मीरमध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी या सुविधेचा वापर जैश-ए-मोहम्मदच्या दहशतवाद्यांसाठी ट्रान्झिट कॅम्प म्हणून केला जात होता. कोणत्याही वेळी या ठिकाणी ५० ते १०० दहशतवादी उपस्थित असायचे.
